• Kaynak Koddan Wasm'a: C, C++, Rust, Go, C# gibi dillerde yazılmış kaynak kodlar, özel derleyiciler (örneğin LLVM tabanlı araçlar) aracılığıyla .wasm uzantılı WebAssembly modüllerine dönüştürülür. Bu modüller, yüksek seviyeli dil yapılarını, tarayıcının WebAssembly sanal makinesi tarafından doğrudan anlaşılabilecek düşük seviyeli talimatlara çevirir.
• Tarayıcı Tarafından Yükleme ve Doğrulama: Bir .wasm modülü web sayfasına gömüldüğünde veya bir JavaScript API'si aracılığıyla yüklendiğinde, tarayıcı tarafından indirilir. İndirildikten sonra, tarayıcı modülün güvenliğini ve formatının geçerliliğini doğrulamak için hızlı bir doğrulama sürecinden geçirir. Bu, güvenlik açısından kritik bir adımdır.
• Derleme ve Çalıştırma: Doğrulamanın ardından, .wasm modülü anında makine koduna derlenir. JavaScript'in aksine, WebAssembly'nin önceden derlenmiş doğası, tarayıcının kodu çalıştırmak için çok daha az zaman harcamasına olanak tanır. Bu sayede, JavaScript ile karşılaştırıldığında çok daha hızlı başlatma ve yürütme süreleri elde edilir. Modül daha sonra bir "sandbox" içinde çalıştırılır, bu da onun ana sistem kaynaklarına doğrudan erişimini kısıtlayarak güvenlik sağlar.
• JavaScript ile Etkileşim: WebAssembly, JavaScript ile sorunsuz bir şekilde etkileşime girebilir. JavaScript kodu, WebAssembly modüllerini yükleyebilir, fonksiyonlarını çağırabilir ve hatta modüllerden dışa aktarılan değerleri kullanabilir. Bu ikili etkileşim, geliştiricilerin en iyi performansı gerektiren parçaları WebAssembly ile yazarken, UI etkileşimleri ve DOM manipülasyonları gibi görevler için JavaScript'i kullanmasına olanak tanır.

"WebAssembly, web'i sadece bir belge görüntüleme platformu olmaktan çıkarıp, tam teşekküllü bir uygulama platformuna dönüştürme potansiyeline sahiptir." - WebAssembly Topluluğu

Genişletmek için tıkla ...

• Yüksek Performans: Belki de en önemli avantajı, neredeyse yerel hızlarda kod yürütmesidir. WebAssembly, düşük seviyeli bir sanal makine formatı olduğu için, çoğu zaman JavaScript'ten kat kat daha hızlı çalışır. Bu, özellikle oyunlar, video düzenleyiciler, CAD yazılımları ve bilimsel simülasyonlar gibi hesaplama yoğun uygulamalar için kritik öneme sahiptir.
• Güvenlik: Tüm WebAssembly kodları, bir sandbox ortamında çalışır. Bu, kodun tarayıcının veya kullanıcının bilgisayarının hassas alanlarına yetkisiz erişimini engeller. Bellek, dış dünya ile kontrollü bir şekilde etkileşime girer ve bu da güvenlik açıklarını önemli ölçüde azaltır.
• Taşınabilirlik: WebAssembly, tüm modern web tarayıcıları tarafından desteklenir (Chrome, Firefox, Safari, Edge ve Opera). Bu, bir kez yazılan kodun, farklı platformlarda ve işletim sistemlerinde sorunsuz bir şekilde çalışabileceği anlamına gelir.
• Düşük Dosya Boyutları: İkili formatı sayesinde WebAssembly modülleri genellikle çok küçüktür. Bu, daha hızlı indirme süreleri ve mobil cihazlarda daha iyi performans anlamına gelir.
• Dil Desteği: WebAssembly, C, C++, Rust, C# ve Go gibi birçok programlama dilinden derlenebilir. Bu, geliştiricilerin mevcut kod tabanlarını veya tercih ettikleri dilleri kullanarak web uygulamaları geliştirmelerine olanak tanır.
• JavaScript ile Birlikte Çalışabilirlik: WebAssembly, JavaScript'i değiştirmek yerine onunla birlikte çalışacak şekilde tasarlanmıştır. JavaScript, WebAssembly modüllerini yönetebilir ve aralarında veri alışverişi yapabilir. Bu, geliştiricilere her iki teknolojinin de güçlü yönlerini kullanma esnekliği sunar.

• Oyun Geliştirme: Yüksek performans gerektiren 3D oyun motorları ve karmaşık fizik simülasyonları, WebAssembly sayesinde web tarayıcılarında akıcı bir şekilde çalıştırılabilir. Emscripten gibi araçlar, mevcut oyunları web'e taşımayı kolaylaştırır.
• Görüntü ve Video İşleme: Photoshop gibi karmaşık uygulamaların web tabanlı versiyonları, yüksek çözünürlüklü görüntü ve video verilerini tarayıcı içinde hızlı bir şekilde işlemek için WebAssembly'den faydalanabilir.
• CAD/CAM Uygulamaları: Mühendislik ve tasarım yazılımları, karmaşık 3D modelleri işlemek ve render etmek için WebAssembly'nin hızına güvenir.
• Bilimsel Hesaplamalar ve Simülasyonlar: Büyük veri setleri üzerinde yoğun matematiksel işlemler ve bilimsel simülasyonlar, WebAssembly ile istemci tarafında çok daha verimli bir şekilde gerçekleştirilebilir.
• Yapay Zeka ve Makine Öğrenimi: Tarayıcı içi çıkarım (inference) modelleri çalıştırmak, kullanıcı verilerinin sunucuya gönderilmesine gerek kalmadan daha hızlı ve gizliliğe daha duyarlı uygulamalar geliştirmeyi mümkün kılar.
• Şifreleme ve Güvenlik: Kriptografik algoritmalar ve diğer güvenlik odaklı işlemler, WebAssembly'nin performansı ve güvenlik sandbox'ı içinde güvenle yürütülebilir.
• Mevcut Uygulamaların Web'e Taşınması: C veya C++'da yazılmış büyük masaüstü uygulamaları, WebAssembly sayesinde kolayca web tabanlı platformlara uyarlanabilir.

• JavaScript: Web'in kontrol panelidir. DOM manipülasyonu, kullanıcı arayüzü etkileşimleri, ağ istekleri ve sayfa yaşam döngüsü yönetimi için mükemmeldir. Geniş bir ekosisteme, olgun kütüphanelere ve güçlü bir geliştirici topluluğuna sahiptir. Geliştirme hızı ve esneklik en büyük avantajlarıdır.
• WebAssembly: Hesaplama yoğun görevler için performans motorudur. Büyük veri işleme, karmaşık algoritmalar, 3D grafikler ve oyun motorları gibi alanlarda JavaScript'e göre belirgin bir hız avantajı sunar. Yüksek performans ve güvenlik temel özellikleridir.

• Emscripten: C ve C++ kodunu WebAssembly'ye derlemek için en popüler araç zincirlerinden biridir. Geniş bir özellik setine sahiptir ve OpenGL gibi grafik API'lerinin web'e aktarılmasına olanak tanır.
• Rust Wasm Araçları: Rust'ın güçlü tip sistemi ve performans odaklı yapısı, onu WebAssembly için ideal bir dil haline getirir. `wasm-pack` gibi araçlar, Rust'ta WebAssembly modülleri oluşturmayı ve bunları JavaScript paketlerine entegre etmeyi kolaylaştırır.
• Wasmtime ve Wasmer: WebAssembly'nin tarayıcı dışındaki kullanımını (WASI - WebAssembly System Interface aracılığıyla) sağlayan runtime'lardır. Sunucu tarafı uygulamaları, komut satırı araçları ve bulut işlevleri gibi senaryolarda WebAssembly'yi çalıştırmaya olanak tanır.
• WebAssembly Studio: Tarayıcı tabanlı bir IDE'dir ve WebAssembly kodunu yazmayı, derlemeyi ve çalıştırmayı denemek için hızlı bir yol sunar.

// JavaScript'ten bir WebAssembly modülünü yükleme örneği
async function loadWasmModule() {
  const response = await fetch('module.wasm');
  const buffer = await response.arrayBuffer();
  const module = await WebAssembly.instantiate(buffer); // veya WebAssembly.instantiateStreaming(response);
  const result = module.instance.exports.add(5, 3);
  console.log('WebAssembly sonuc:', result); // 8 çıktısını verir
}

// C/C++ kodu (örneğin add.c)
// int add(int a, int b) {
//   return a + b;
// }
// Emscripten ile derleme: emcc add.c -o module.wasm -O3