Bilgisayar toplarken veya mevcut sisteminizi yükseltirken, doğru anakartı seçmek, tüm bileşenlerin uyumlu ve verimli çalışması için kritik bir adımdır. Anakart, bilgisayarın omurgası gibidir; işlemci, RAM, ekran kartı, depolama birimleri ve diğer tüm bileşenlerin birbirleriyle iletişim kurmasını sağlar. Yanlış bir anakart seçimi, performansta darboğazlara, uyumsuzluk sorunlarına veya gelecekteki yükseltme seçeneklerinin kısıtlanmasına yol açabilir. Bu kapsamlı rehberde, anakart seçimi yaparken dikkat etmeniz gereken tüm önemli faktörleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

1. İşlemci Uyumluluğu ve Soket Tipi:
Anakart seçiminde ilk ve en önemli adım, kullanacağınız işlemcinin soket tipine uygun bir anakart bulmaktır. Intel ve AMD'nin farklı işlemci aileleri için farklı soket tipleri bulunur:

• Intel: Genellikle LGA (Land Grid Array) soketlerini kullanır. Örneğin, 10. ve 11. Nesil işlemciler LGA 1200, 12. ve 13. Nesil işlemciler ise LGA 1700 soketini kullanır. Yeni nesil işlemciler için yeni soketler çıkabilir.
• AMD: Genellikle AM4 (Ryzen 1000'den 5000 serisine kadar) ve yeni nesil Ryzen 7000 serisi için AM5 soketlerini kullanır. AMD, soketlerini Intel'e göre daha uzun süre destekleme eğilimindedir.

İşlemcinizin modelini ve soket tipini netleştirmeden anakart seçimine başlamamalısınız. Anakartın kutusunda veya ürün açıklamasında desteklediği soket tipi açıkça belirtilir.

2. Yonga Seti (Chipset):
Yonga seti, anakartın beynidir. İşlemci ile diğer bileşenler (RAM, depolama, PCIe yuvaları, USB portları vb.) arasındaki veri akışını yönetir. Yonga seti seçimi, anakartın sunacağı özellikler ve performans üzerinde doğrudan etkilidir. Başlıca yonga setleri şunlardır:

• Intel Yonga Setleri:
• Z Serisi (Z690, Z790): Overclock (hız aşırtma) yapma imkanı sunan en üst düzey yonga setleridir. Genellikle daha fazla PCIe hattı, USB portu ve gelişmiş bağlantı seçenekleri sunar.
• H Serisi (H610, H670, H770): Orta seviye kullanıcılar ve profesyoneller için tasarlanmıştır. Overclock desteği yoktur veya kısıtlıdır, ancak yeterli bağlantı ve özellik sunar.
• B Serisi (B660, B760): Daha uygun fiyatlı, performans-fiyat dengesi arayan kullanıcılar için idealdir. Genellikle kısıtlı overclock desteği bulunur, ancak oyun ve günlük kullanım için yeterlidir.
• AMD Yonga Setleri:
• X Serisi (X570, X670, X670E): En üst düzey AMD yonga setleridir. Geniş bağlantı seçenekleri, çoklu ekran kartı desteği ve güçlü overclock yetenekleri sunar. E harfi PCIe 5.0'ın her yere desteklendiğini belirtir.
• B Serisi (B550, B650, B650E): Orta seviye ve genel kullanıcılar için tasarlanmıştır. Fiyat-performans oranı yüksektir. Kısıtlı overclock desteği ve yeterli bağlantı imkanları sunar. E harfi PCIe 5.0'ın grafik kartı yuvasında desteklendiğini belirtir.
• A Serisi (A520, A620): En uygun fiyatlı yonga setleridir. Temel özellikler sunar, overclock desteği yoktur. Daha çok ofis ve giriş seviyesi sistemler için uygundur.

3. Form Faktörü (Boyut):
Anakartın boyutu, kasanızın desteklediği form faktörü ile uyumlu olmalıdır. Başlıca form faktörleri:

• ATX: En yaygın ve standart boyuttur. Geniş kasa içi alanı, bolca genişleme yuvası ve RAM slotu sunar. Çoğu kullanıcı için idealdir.
• Micro-ATX: ATX'e göre daha küçüktür. Daha az genişleme yuvası ve RAM slotu bulunur. Kompakt sistemler veya bütçe dostu çözümler için uygundur.
• Mini-ITX: En küçük form faktörüdür. Genellikle sadece bir veya iki RAM slotu ve bir PCIe yuvası (ekran kartı için) bulunur. Çok küçük, taşınabilir sistemler veya HTPC (Ev Sinema Bilgisayarı) için tercih edilir.

4. Bellek (RAM) Desteği:
Anakartın desteklediği RAM tipi (DDR4 veya DDR5), maksimum bellek kapasitesi ve bellek hızı (MHz) önemlidir. Güncel sistemlerde genellikle DDR4 veya DDR5 kullanılır. İşlemcinizin ve anakartınızın hangi DDR tipini desteklediğini kontrol edin. Ayrıca, anakart üzerindeki RAM slotu sayısı (genellikle 2 veya 4) ve maksimum desteklenen kapasite (örneğin 64GB, 128GB) de önemlidir. Yüksek hızlı RAM kullanmayı planlıyorsanız, anakartın bu hızları XMP/EXPO profilleri ile desteklediğinden emin olun.

5. Depolama Seçenekleri:
Modern anakartlar çeşitli depolama seçenekleri sunar:

• SATA Portları: HDD (Sabit Disk Sürücüsü) ve 2.5 inç SSD'ler için kullanılır. Genellikle 4 ila 8 adet bulunur.
• M.2 Yuvaları: Yüksek hızlı NVMe SSD'ler için tasarlanmıştır. NVMe SSD'ler, SATA SSD'lerden çok daha hızlıdır. Anakartın kaç adet M.2 yuvasına sahip olduğu ve PCIe 3.0, 4.0 veya 5.0 NVMe desteği olup olmadığı önemlidir. Özellikle PCIe 4.0 veya 5.0 NVMe SSD'ler, en yüksek depolama performansını sunar.

6. Genişleme Yuvaları (PCIe Yuvaları):
PCIe (Peripheral Component Interconnect Express) yuvaları, ekran kartı, ses kartı, ağ kartı, ek M.2 adaptör kartları gibi bileşenleri bağlamak için kullanılır. Yuvaların sayısı ve versiyonları (PCIe 3.0, 4.0, 5.0) önemlidir. Ekran kartı genellikle x16 boyutundaki bir yuvaya takılır. Yeni nesil ekran kartları PCIe 4.0 veya 5.0'ı tam olarak kullanabilir, bu da daha yüksek bant genişliği ve performans anlamına gelir.

7. Bağlantı Noktaları (Connectivity):
Anakartın arka panelinde ve dahili olarak sunduğu bağlantı noktaları günlük kullanım için büyük önem taşır:

• USB Portları: USB 2.0, USB 3.2 Gen 1 (eski adıyla USB 3.0), USB 3.2 Gen 2 (eski adıyla USB 3.1) ve en yeni USB 3.2 Gen 2x2 (20 Gbps) gibi farklı hızlarda ve tiplerde (Type-A, Type-C) portlar bulunur. Ne kadar çok ve ne kadar yeni nesil USB portu olursa, o kadar iyidir.
• Ses Çıkışları: Entegre ses kartının kalitesi (codec) ve ses çıkış sayısı (analog, optik) önemlidir. Oyun veya müzik için daha iyi bir ses deneyimi arıyorsanız, anakartın ses yongasına dikkat edin.
• Ağ Bağlantısı: Gigabit Ethernet portu standarttır. Daha yeni anakartlarda 2.5 Gigabit Ethernet veya hatta 10 Gigabit Ethernet portları bulunabilir. Wi-Fi (özellikle Wi-Fi 6 veya Wi-Fi 6E) ve Bluetooth desteği de kablosuz bağlantı için önemlidir.
• Görüntü Çıkışları: İşlemcinizde dahili grafik birimi varsa (örn. Intel'in çoğu işlemcisi, bazı AMD APU'lar), anakartın HDMI, DisplayPort gibi görüntü çıkışları bulunması monitör bağlantısı için gereklidir. Harici ekran kartı kullanacaksanız bu çıkışlar genellikle kullanılmaz.

8. VRM (Voltaj Düzenleyici Modülü):
VRM (Voltage Regulator Module), işlemciye stabil güç sağlayan birimdir. Özellikle yüksek performanslı işlemciler ve overclock yapmak isteyen kullanıcılar için VRM kalitesi çok önemlidir. Daha iyi bir VRM tasarımı (daha fazla faz, kaliteli bileşenler), işlemcinin daha stabil çalışmasını, daha yüksek hızlara çıkmasını ve daha az ısınmasını sağlar. VRM'lerin soğutma bloklarına sahip olması da önemlidir.

9. Ek Özellikler ve Bütçe:

• RGB Aydınlatma: Estetik bir görünüm için RGB LED aydınlatma bölgeleri veya RGB başlıkları (diğer RGB bileşenleri senkronize etmek için) bulunabilir.
• BIOS/UEFI Özellikleri: Kullanımı kolay bir arayüz, gelişmiş ayar seçenekleri ve BIOS güncelleme kolaylığı (Q-Flash Plus, BIOS Flashback gibi özellikler, işlemci takılı olmadan BIOS güncellemeye olanak tanır) önemlidir.
• Marka ve Fiyat: Asus, MSI, Gigabyte, ASRock gibi köklü markalar genellikle daha güvenilir ürünler ve daha iyi teknik destek sunar. Bütçeniz doğrultusunda en iyi özellik setini sunan anakartı seçmeye çalışın. Unutmayın, en ucuz anakartı seçmek uzun vadede daha fazla maliyete yol açabilir.

Örnek Kullanım Senaryoları ve Anakart Seçimi:

Oyun Bilgisayarı:
* İşlemci: Intel Core i7/i9 (K serisi) veya AMD Ryzen 7/9 (X/XT serisi)
* Anakart: Intel için Z serisi (Z790), AMD için X serisi (X670/X670E) veya üst düzey B serisi (B650E). Güçlü VRM, PCIe 4.0/5.0 desteği (ekran kartı ve NVMe için), bolca RAM slotu ve yüksek hızlı Wi-Fi/Ethernet tercih edilmelidir.

Profesyonel İş İstasyonu:
* İşlemci: Yüksek çekirdek sayısına sahip Intel Core i9/Xeon veya AMD Ryzen 9/Threadripper.
* Anakart: Genellikle HEDT (High-End Desktop) platform anakartları (örn. AMD için TRX40/WRX80, Intel için W680/X299). Daha fazla RAM slotu, çok sayıda PCIe yuvası (çoklu ekran kartı veya genişleme kartları için), daha fazla M.2 yuvası ve gelişmiş ağ bağlantısı önemlidir.

Günlük Kullanım / Ofis Bilgisayarı:
* İşlemci: Intel Core i3/i5 veya AMD Ryzen 3/5 (dahili grafik birimli modeller).
* Anakart: Intel için H serisi (H610/H710) veya B serisi (B660/B760), AMD için A serisi (A520/A620) veya B serisi (B550/B650). Temel bağlantı noktaları, yeterli RAM ve depolama yuvaları yeterlidir.

Kurulum İpuçları:
Anakartınızı monte ederken dikkatli olun. Statik elektrikten korunmak için anti-statik bileklik kullanın veya topraklanmış bir yüzeye dokunun. Anakartı kasanızın stand-off (yükselticiler) üzerine doğru bir şekilde oturtun ve vidalarını sıkarken aşırı güç uygulamayın. İşlemciyi, soğutucuyu ve RAM'leri anakarta takmadan önce kullanım kılavuzunu dikkatlice okuyun.

Anakartımı yükseltmeli miyim yoksa yeni bir sistem mi kurmalıyım?

Genişletmek için tıkla ...

Bu, mevcut sisteminizin yaşına, bütçenize ve performans beklentinize bağlıdır. Eğer işlemciniz yeni bir anakart soketi gerektiriyorsa veya mevcut anakartınız yeni nesil RAM, PCIe veya depolama teknolojilerini desteklemiyorsa, anakart yükseltmesi mantıklı olabilir. Ancak çoğu zaman işlemci ve anakart birlikte yükseltilir.


Sonuç:
Anakart seçimi, bilgisayar toplama sürecinin temelini oluşturur. İhtiyaçlarınızı, bütçenizi ve gelecekteki yükseltme planlarınızı göz önünde bulundurarak, uyumlu ve performanslı bir anakart seçmek, sisteminizin uzun ömürlü ve verimli çalışmasını sağlayacaktır. Bu rehberdeki adımları takip ederek, kendinize en uygun anakartı kolayca bulabilirsiniz. Unutmayın, anakartınızın kılavuzunu okumak ve gerekirse üreticinin web sitesinden destek almak her zaman en doğru yaklaşımdır.

Faydalı Bağlantılar:
* Intel Yonga Setleri Hakkında Daha Fazla Bilgi
* AMD Yonga Setleri Hakkında Bilgi
* BIOS Güncellemeleri ve Bilgileri (Genel kaynak)