Giriş: Olay Görüntüleyicisi Nedir ve Neden Önemlidir?

Windows işletim sisteminde çalışan bir bilgisayarın sorunsuz çalışması, arka planda sayısız sürecin uyum içinde çalışmasına bağlıdır. Bu süreçlerden herhangi birinde meydana gelen aksaklıklar, sistemin genel performansını olumsuz etkileyebilir, hatta veri kaybına yol açabilir. İşte tam bu noktada Olay Görüntüleyicisi (Event Viewer) devreye girer. Olay Görüntüleyicisi, Windows işletim sisteminizin kalbinde yer alan, sisteminizin her hareketini, her uygulamanın ve hizmetin durumunu, güvenlik denetimlerini ve potansiyel sorunları kayda alan güçlü bir araçtır. Bir sistem yöneticisi, yazılım geliştiricisi veya sadece bilgisayarında karşılaştığı sorunları daha iyi anlamak isteyen ileri düzey bir kullanıcı için Olay Görüntüleyicisi, vazgeçilmez bir tanı aracıdır. Bu kılavuzda, Olay Görüntüleyicisi'ni kullanarak sistem hatalarını nasıl etkili bir şekilde takip edeceğinizi, analiz edeceğinizi ve potansiyel çözümlere nasıl ulaşacağınızı adım adım inceleyeceğiz.

Olay Görüntüleyicisi'ne Erişim:

Olay Görüntüleyicisi'ne erişmenin birkaç farklı yolu vardır:

• Çalıştır Komutu: Klavyenizdeki Windows tuşu + R kombinasyonuna basın, açılan 'Çalıştır' penceresine
  Kod:

  eventvwr.msc

  yazın ve Enter'a basın.
• Arama Çubuğu: Windows arama çubuğuna 'Olay Görüntüleyicisi' yazarak uygulamayı bulabilir ve açabilirsiniz.
• Bilgisayar Yönetimi: 'Bilgisayarım' veya 'Bu Bilgisayar' ikonuna sağ tıklayıp 'Yönet' seçeneğini seçtikten sonra sol panelden 'Olay Görüntüleyicisi'ne ulaşabilirsiniz.

Olay Görüntüleyicisi Arayüzüne Genel Bakış:

Olay Görüntüleyicisi açıldığında, üç ana bölümden oluşan bir arayüzle karşılaşırsınız:

• Sol Panel (Ağaç Yapısı): Burada 'Özel Görünümler', 'Windows Günlükleri' (Uygulama, Güvenlik, Kurulum, Sistem, Yönlendirilmiş Olaylar) ve 'Uygulamalar ve Hizmet Günlükleri' gibi ana kategoriler bulunur. Hata takibinde en çok kullanacağınız bölümler genellikle 'Windows Günlükleri' ve 'Uygulamalar ve Hizmet Günlükleri' olacaktır.
• Orta Panel (Detaylar): Sol panelde seçtiğiniz bir kategoriye ait olayların listesi burada gösterilir. Her bir olay; düzeyi, tarihi, saati, kaynağı, olay kimliği ve görevi gibi temel bilgileri içerir. Bir olaya çift tıklayarak veya sağ paneldeki 'Seçilen Olayın Özellikleri' seçeneğini kullanarak ayrıntılı bilgilere erişebilirsiniz.
• Sağ Panel (Eylemler): Seçilen günlük veya olayla ilgili yapabileceğiniz eylemler burada listelenir. Örneğin, günlükleri filtreleme, kaydetme, özel görünümler oluşturma veya belirli olaylar için görevler tanımlama gibi seçenekler mevcuttur.

Olay Türleri ve Seviyeleri: Hataları Anlamak İçin Temel Bilgiler:

Olaylar, önem derecelerine göre farklı seviyelerde kategorize edilir. Hata takibi yaparken bu seviyeleri bilmek, hangi olaylara öncelik vermeniz gerektiğini anlamanıza yardımcı olur:

• Bilgi (Information): Başarılı işletim, uygulama veya sürücü eylemlerini gösterir. Genellikle bir soruna işaret etmez, ancak belirli bir işlemin tamamlandığını veya bir hizmetin başlatıldığını/durdurulduğunu bildirir.
• Uyarı (Warning): Olası bir sorunu veya gelecekte bir probleme neden olabilecek bir durumu gösterir. Henüz bir sorun yaşanmamış olabilir, ancak dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Örneğin, disk alanı azalıyorsa bir uyarı alabilirsiniz.
• Hata (Error): Veri kaybı veya işlevsellik kaybına neden olan bir problemi gösterir. Bir uygulamanın çökmesi, bir hizmetin başlatılamaması veya bir donanım arızası gibi durumlar bu kategoriye girer.
• Kritik (Critical): Uygulama veya işletim sisteminin tamamen durmasına veya kararlılık sorunlarına neden olan ciddi bir hatadır. Sistem çökmeleri (BSOD) veya donma durumları genellikle 'Kritik' olaylar olarak kaydedilir.
• Başarılı Denetim (Success Audit): Güvenlik denetiminin başarılı olduğunu gösterir (örneğin, başarılı kullanıcı oturum açma girişimleri).
• Başarısız Denetim (Failure Audit): Güvenlik denetiminin başarısız olduğunu gösterir (örneğin, başarısız oturum açma girişimleri).

Hata Takibi İçin Etkili Filtreleme ve Arama:

Binlerce olay arasından kritik hataları bulmak, samanlıkta iğne aramaya benzer. Olay Görüntüleyicisi'nin güçlü filtreleme özellikleri, bu süreci önemli ölçüde basitleştirir. Hata takibi yaparken en kritik adımlardan biri, doğru filtrelemeyi uygulamaktır.

Filtreleme Adımları:

1. Sol panelden incelemek istediğiniz günlük kategorisini seçin (örneğin, 'Windows Günlükleri' altındaki 'Sistem' veya 'Uygulama').
2. Sağ paneldeki 'Geçerli Günlüğü Filtrele...' seçeneğine tıklayın.
3. Açılan pencerede aşağıdaki filtreleme seçeneklerini kullanabilirsiniz:
* Günlük Kaydedilen Zaman: Son bir saat, son 24 saat, son 7 gün veya özel bir zaman aralığı seçerek belirli bir dönemdeki olaylara odaklanabilirsiniz.
* Olay Düzeyleri: 'Hata' ve 'Kritik' kutucuklarını işaretleyerek yalnızca sorunlu olayları görüntüleyebilirsiniz. 'Uyarı'ları da dahil etmek, potansiyel sorunları önceden tespit etmenize yardımcı olabilir.
* Olay Kaynakları: Belirli bir uygulama, hizmet veya sürücüden kaynaklanan olayları filtrelemek için bu seçeneği kullanın. Örneğin, 'Application Error' veya 'Service Control Manager' gibi kaynakları seçebilirsiniz.
* Olay Kimlikleri: Bazen belirli bir hata için bilinen bir Olay Kimliği (Event ID) bulunur. Bu kimliği girerek ilgili olaylara doğrudan ulaşabilirsiniz.
* Görev Kategorisi/Anahtar Kelimeler: Daha detaylı filtreleme için kullanılabilir.

Filtreleri uyguladıktan sonra, yalnızca belirlediğiniz kriterlere uyan olaylar listelenir. Bu, sorunun kökenini çok daha hızlı bir şekilde tespit etmenizi sağlar.

Özel Görünümler Oluşturma: Rutin Hata Kontrollerini Kolaylaştırma:

Sık sık belirli türdeki hataları kontrol ediyorsanız, bu filtreleri her seferinde tekrar uygulamak yerine 'Özel Görünümler' oluşturabilirsiniz. Bu, zaman kazandıran ve hata takibi sürecinizi otomatikleştiren harika bir özelliktir.

Özel Görünüm Oluşturma Adımları:

1. Sağ panelde 'Özel Görünüm Oluştur...' seçeneğine tıklayın.
2. Açılan pencerede, yukarıda bahsettiğimiz filtreleme seçeneklerini (zaman, olay düzeyi, olay kaynakları vb.) kullanarak istediğiniz kriterleri belirleyin.
3. Özellikle 'Olay Düzeyleri' altında 'Kritik' ve 'Hata' seçeneklerini işaretlemeniz, hızlı bir hata genel bakışı sağlamak için idealdir.
4. 'Olay Günlükleri' bölümünde, özel görünümünüze dahil etmek istediğiniz günlükleri (örneğin, 'Uygulama', 'Sistem') seçin.
5. Tüm ayarları yaptıktan sonra 'Tamam'a tıklayın. Görünümünüze açıklayıcı bir ad verin (örneğin, 'Son 24 Saat Kritik Hatalar') ve kaydedin.

Oluşturduğunuz özel görünümler, sol paneldeki 'Özel Görünümler' altında listelenecektir. Artık tek bir tıklamayla en kritik hatalarınıza hızlıca göz atabilirsiniz.

Örnek Hata Senaryoları ve Çözüm Yaklaşımları:

Şimdi, Olay Görüntüleyicisi'ni kullanarak karşılaşabileceğiniz bazı yaygın hata senaryolarını ve bunlara nasıl yaklaşmanız gerektiğini inceleyelim:

1. Uygulama Çökmesi (Application Crash):

Bir uygulama aniden kapanır veya yanıt vermeyi durdurursa, genellikle 'Uygulama' günlüklerinde bir 'Hata' olayı bulursunuz. Bu olaylar genellikle veya ile kaydedilir ve 'Application Error' kaynağına sahip olabilir.

"Faulting application name: problematicapp.exe, version: X.Y.Z.W, time stamp: 0xXXXXXXXX
Faulting module name: ntdll.dll, version: A.B.C.D, time stamp: 0xYYYYYYYY
Exception code: 0xc0000374
Fault offset: 0x00000000000ff000"

Genişletmek için tıkla ...

Bu tür bir hata mesajı genellikle çökmenin nedenini (faulting module) ve hata kodunu (exception code) belirtir. Bu bilgileri kullanarak internette (örneğin, Microsoft bilgi bankasında veya uzman forumlarında) arama yapabilirsiniz. Genellikle uygulama güncellemesi, sürücü güncellemesi veya bozuk dosya onarımı gibi çözümler önerilir. Daha fazla bilgi için Microsoft Event Log Referansına bakabilirsiniz.

2. Hizmet Başlatma Hatası (Service Startup Failure):

Bilgisayarınızdaki önemli bir hizmetin (örneğin, yazdırma biriktiricisi, ağ hizmetleri) başlatılamaması, 'Sistem' günlüklerinde 'Service Control Manager' kaynağından gelen 'Hata' olaylarıyla kendini gösterir. Olay Kimlikleri genellikle veya olur.

"The ExampleService service failed to start due to the following error: The service did not respond to the start or control request in a timely fashion."

Genişletmek için tıkla ...

Bu hatalar genellikle bağımlılık hizmetlerinin başlatılamaması, hizmetin yapılandırma sorunları veya izin eksikliklerinden kaynaklanır. Hizmetler bölümünden ilgili hizmetin durumunu kontrol etmek, bağımlılıklarını incelemek veya hizmeti manuel olarak başlatmayı denemek ilk adımlardır.

3. Donanım Hatası veya Sürücü Sorunu:

Sistem kararsızlığı, mavi ekran hataları (BSOD) veya belirli bir donanımın çalışmaması durumunda, 'Sistem' günlükleri hayati bilgiler sağlar. Kaynaklar 'Kernel-Power' (ani kapanmalar için ), 'Disk' (depolama sorunları için), veya belirli bir sürücü adı (örneğin, 'nvlddmkm' NVIDIA sürücüleri için) olabilir.

"The system has rebooted without cleanly shutting down first. This error could be caused if the system stopped responding, crashed, or lost power unexpectedly."

Genişletmek için tıkla ...

Kritik donanım hataları genellikle sistemin yeniden başlamasına neden olur ve bu durum 'Kernel-Power' 41 hatası olarak görülür. Bu tür durumlarda, sürücüleri güncellemek, donanım bileşenlerini kontrol etmek (RAM, disk sağlığı) veya güç kaynağını gözden geçirmek gerekebilir.

4. Güvenlik Olayları:

'Güvenlik' günlüğü, başarılı ve başarısız oturum açma girişimleri, dosya erişimleri ve diğer güvenlik denetimleriyle ilgili olayları içerir. Özellikle 'Başarısız Denetim' olayları, yetkisiz erişim denemelerini veya yanlış yapılandırılmış izinleri gösterebilir. Olay Kimlikleri genellikle (başarısız oturum açma) veya (kimlik doğrulama başarısız) gibi değerler alır.

Gelişmiş Özellikler ve İpuçları:

* Görevleri Olaylara Bağlama: Sağ paneldeki 'Görev Ekle...' seçeneğiyle, belirli bir olay meydana geldiğinde otomatik olarak bir görevi (uyarı gönderme, program çalıştırma vb.) tetikleyebilirsiniz. Örneğin, kritik bir hata oluştuğunda size e-posta gönderecek bir görev oluşturabilirsiniz.
* Günlükleri Dışa Aktarma: Olay günlüklerini analiz etmek veya başka bir sistemde incelemek için 'Günlüğü Farklı Kaydet...' seçeneğini kullanarak , veya formatlarında dışa aktarabilirsiniz.
* Arşivleme: Büyük günlük dosyaları sistem performansını etkileyebilir. Düzenli olarak eski günlükleri arşivleyip temizlemek iyi bir pratiktir.

Sonuç:

Olay Görüntüleyicisi, Windows sistemlerinin kalbindeki bilinmeyenleri aydınlatan güçlü bir fener gibidir. Sisteminizdeki her türlü sorunu anlamak, tanı koymak ve çözmek için bu aracı etkin bir şekilde kullanmayı öğrenmek, sizi bilgisayarınızın gerçek bir uzmanı yapar. Düzenli olarak olay günlüklerini kontrol etmek, özellikle 'Hata' ve 'Kritik' olaylara odaklanmak, potansiyel sorunları büyümeden önce tespit etmenize ve sisteminizin kararlılığını sağlamanıza yardımcı olacaktır. Unutmayın, iyi bir sistem yöneticisi veya ileri düzey kullanıcı, sorunlar ortaya çıktığında paniğe kapılmaz, aksine Olay Görüntüleyicisi gibi araçlarla sorunun kökenini sakinlikle araştırır ve kalıcı çözümler üretir. Bu kılavuz, Olay Görüntüleyicisi ile hata takibi yolculuğunuzda size sağlam bir başlangıç noktası sunmayı amaçlamıştır. Bilgisayarınızın sağlığını korumak için bu değerli aracı düzenli olarak kullanmaktan çekinmeyin.