Windows işletim sistemleri, zamanla diskinizde gereksiz dosyaların birikmesine eğilimlidir. Bu birikim, hem depolama alanınızı tüketir hem de bilgisayarınızın genel performansını olumsuz etkileyebilir. Düzenli disk temizliği, sisteminizin daha hızlı çalışmasına, uygulamaların daha sorunsuz açılmasına ve önemli dosyalarınız için daha fazla alan bırakmanıza yardımcı olur. Bu rehberde, Windows'ta disk temizliği yapmak için kullanabileceğiniz çeşitli yöntemleri ve ipuçlarını ayrıntılı olarak ele alacağız. Amacımız, diskinizi gereksiz yüklerden arındırarak bilgisayarınızın ömrünü uzatmak ve her zaman en iyi performansı elde etmesini sağlamaktır. Unutmayın, düzenli bakım, bilgisayarınızın sağlığı için hayati öneme sahiptir.

1. Yerleşik Disk Temizleme Aracını Kullanma:
Windows'un en temel ve etkili disk temizleme araçlarından biri "Disk Temizleme" uygulamasıdır. Bu araç, geçici dosyaları, sistem hata bellek dökümlerini, geri dönüşüm kutusu içeriğini ve daha fazlasını tarar ve temizler.

• Başlat menüsüne "Disk Temizleme" yazın ve uygulamayı açın.
• Temizlemek istediğiniz sürücüyü seçin (genellikle C.
• Uygulama, taranacak dosyaları listeleyecektir.
• Daha fazla seçenek için "Sistem dosyalarını temizle" düğmesine tıklayın. Bu, Windows Update temizleme dosyaları gibi daha kritik alanlara erişmenizi sağlar.
• Temizlemek istediğiniz öğeleri seçin ve "Tamam"a tıklayın.
• Onaylamak için sorulduğunda "Dosyaları sil" deyin.

Bu araç, özellikle Windows Update sonrası biriken büyük boyutlu geçici dosyaları temizlemede çok etkilidir.

2. Geçici Dosyaları Manuel Olarak Silme:
Bazı geçici dosyalar Disk Temizleme aracı tarafından tam olarak temizlenemeyebilir veya farklı konumlarda bulunabilir.

• %temp% Klasörü:
• Windows + R tuşlarına basın.
• Açılan "Çalıştır" kutucuğuna
  Kod:

  %temp%

  yazıp Enter'a basın.
• Açılan klasördeki tüm dosyaları ve klasörleri seçin (Ctrl + A) ve silin (Shift + Delete ile kalıcı silme veya sadece Delete ile geri dönüşüm kutusuna). Bazı dosyalar kullanımda olduğu için silinemeyebilir, bunları atlayabilirsiniz.
• Temp Klasörü:
• Aynı şekilde, "Çalıştır" kutucuğuna
  Kod:

  temp

  yazıp Enter'a basın. Bu genellikle C:\Windows\Temp klasörüne gider. Aynı adımları uygulayın.
• Prefetch Klasörü:
• "Çalıştır" kutucuğuna
  Kod:

  prefetch

  yazıp Enter'a basın. Buradaki dosyalar, uygulamaların daha hızlı açılmasına yardımcı olan önbellek dosyalarıdır. Bunları da silebilirsiniz. Sistem, gerekli olanları yeniden oluşturacaktır.

Bu manuel temizlikler, yüzlerce MB hatta GB'larca yer açabilir.

3. İndirilenler (Downloads) Klasörünü Düzenleme:
İnternetten indirdiğiniz dosyalar genellikle "İndirilenler" klasöründe birikir. Bu klasör, zamanla çok büyük boyutlara ulaşabilir.

• Sık sık kontrol edin.
• İhtiyacınız olmayan kurulum dosyalarını (.exe, .msi), PDF'leri veya diğer belgeleri silin.
• Önemli dosyaları başka bir konuma taşıyın (örneğin, "Belgelerim" veya özel bir yedekleme klasörü).

Bu basit adım, çoğu kullanıcının göz ardı ettiği önemli bir temizlik noktasıdır.

4. Geri Dönüşüm Kutusu'nu Boşaltma:
Sildiğiniz dosyalar doğrudan silinmez, önce Geri Dönüşüm Kutusu'na taşınır. Buradaki dosyalar hala disk alanınızı işgal eder.

• Masaüstünüzdeki "Geri Dönüşüm Kutusu" simgesine sağ tıklayın.
• 
  "Geri Dönüşüm Kutusu'nu boşalt" seçeneğini seçin.
• Onaylamak için "Evet" deyin.

Büyük dosyalar sildiğinizde bunu düzenli olarak yapmayı unutmayın.

5. Büyük Boyutlu Dosyaları Bulma ve Silme:
Bazen diskinizi dolduran tek bir büyük video dosyası veya yedekleme imajı olabilir.

• Depolama Alanı Algılayıcısı (Storage Sense) Kullanma:
• Ayarlar > Sistem > Depolama yoluna gidin.
• Burada, diskinizde en çok yer kaplayan kategori ve uygulamaları görebilirsiniz.
• "Geçici dosyalar", "Uygulamalar ve özellikler" gibi kategorilere tıklayarak detaylı temizlik yapabilirsiniz.
• Microsoft'un Depolama Alanı Algılayıcısı hakkındaki makalesine buradan ulaşabilirsiniz.
• Manuel Arama:
• Dosya Gezgini'ni açın ve temizlemek istediğiniz sürücüye gidin (örn. C.
• Arama kutusuna tıklayın ve "Boyut" filtresini kullanarak belirli boyutun üzerindeki dosyaları arayın (örn. "Boyut:Büyük" veya "Boyut:>1GB").
• Dosyaları boyuta göre sıralayarak en büyükleri kolayca bulabilirsiniz.

Bu yöntem, gözden kaçan ve gereksiz yer kaplayan medya dosyaları, eski yedekler veya ISO kalıpları için çok etkilidir.

6. Kullanılmayan Programları Kaldırma:
Kurduğunuz ancak artık kullanmadığınız programlar, diskinizde önemli yer kaplayabilir ve bazen arka planda çalışarak sistem kaynaklarını tüketebilir.

• Ayarlar üzerinden:
• Ayarlar > Uygulamalar > Uygulamalar ve özellikler yoluna gidin.
• Burada yüklü programların bir listesini ve kapladıkları alanı göreceksiniz.
• Kullanmadığınız programları seçin ve "Kaldır" düğmesine tıklayın.
• Denetim Masası üzerinden:
• Denetim Masası > Programlar > Programlar ve Özellikler yoluna gidin.
• Benzer şekilde, kullanılmayan programları seçip "Kaldır" veya "Değiştir/Kaldır" seçeneğini kullanın.

Programları kaldırmak, sadece disk alanı açmakla kalmaz, aynı zamanda bilgisayarınızın daha genel performansını da artırır. Bazı programlar kaldırıldıktan sonra bile artıkları kalabilir, ancak bunlar genellikle ihmal edilebilir düzeydedir.

7. Hazırda Bekletme Dosyasını Devre Dışı Bırakma (Hibernation):
Windows, "hazırda beklet" (hibernate) özelliğini kullanırken, sistem belleğindeki tüm içeriği hiberfil.sys adlı bir dosyaya yazar. Bu dosyanın boyutu genellikle RAM boyutunuz kadardır ve SSD'lerde yer kaplayabilir.

Uyarı: Hazırda bekletme özelliğini devre dışı bırakmak, bilgisayarınızı hızla başlatma yeteneğinizi kaybetmenize neden olur (tam kapanma/açılma gibi). Bu adımı yalnızca bu özelliği kullanmıyorsanız ve ciddi anlamda disk alanı ihtiyacınız varsa uygulayın.

Genişletmek için tıkla ...

• Yönetici olarak Komut İstemi'ni veya PowerShell'i açın.
• Şu komutu yazın ve Enter'a basın:
  Kod:

  powercfg.exe /hibernate off

• Bu komut, hiberfil.sys dosyasını silecektir. Tekrar etkinleştirmek için
  Kod:

  powercfg.exe /hibernate on

  komutunu kullanabilirsiniz.

8. Sistem Geri Yükleme Noktalarını Yönetme:
Sistem Geri Yükleme, önemli değişiklikler öncesinde bilgisayarınızın belirli bir durumunu kaydeder. Bu noktalar, sorunlar çıktığında sistemi önceki bir duruma döndürmek için kullanışlıdır, ancak diskte yer kaplarlar.

• Başlat menüsüne "Geri yükleme noktası oluştur" yazın ve çıkan sonuca tıklayın.
• "Sistem Koruması" sekmesine gidin.
• Yapılandırmak istediğiniz sürücüyü seçin ve "Yapılandır"a tıklayın.
• "Disk Alanı Kullanımı" bölümünde, sistem geri yükleme noktaları için ne kadar alan ayrılacağını belirleyen kaydırıcıyı ayarlayabilirsiniz.
• Daha eski geri yükleme noktalarını silmek için "Sil" düğmesini kullanabilirsiniz.

Bu, disk alanından tasarruf etmek için önemlidir, ancak çok eski noktaları silerken dikkatli olun.

9. Tarayıcı Önbelleğini ve Geçmişi Temizleme:
Web tarayıcılarınız (Chrome, Firefox, Edge vb.) ziyaret ettiğiniz sitelerin önbelleğini, çerezlerini ve geçmişini depolar. Bu veriler zamanla GB'larca yer kaplayabilir.

• Tarayıcınızın ayarlarına gidin (genellikle sağ üst köşedeki üç nokta veya çizgi menüsü).
• "Gizlilik ve güvenlik" veya "Geçmiş" bölümünü bulun.
• "Tarama verilerini temizle" veya benzeri bir seçeneği arayın.
• Önbelleği, çerezleri ve geçmişi temizleme seçeneklerini işaretleyin ve işlemi başlatın.

Bu, sadece disk alanı açmakla kalmaz, aynı zamanda tarayıcınızın performansını da artırır ve gizliliğinizi korur.

10. Depolama Alanı Algılayıcısı'nı Otomatikleştirme (Storage Sense):
Windows 10 ve 11'de bulunan "Depolama Alanı Algılayıcısı", belirli aralıklarla otomatik olarak gereksiz dosyaları temizleyebilen harika bir özelliktir.

• Ayarlar > Sistem > Depolama yoluna gidin.
• "Depolama Alanı Algılayıcısı"nı açın.
• "Depolama Alanı Algılayıcısı'nı yapılandır" bağlantısına tıklayarak ne sıklıkla çalışacağını (günlük, haftalık, aylık) ve neleri temizleyeceğini (geri dönüşüm kutusu, indirilenler klasörü vb.) ayarlayabilirsiniz.

Bu, "kur ve unut" (set and forget) bir çözümdür ve manuel müdahaleye gerek kalmadan diskinizin temiz kalmasına yardımcı olur.

11. Disk Birleştirme ve Sürücüleri İyileştirme (Defragmentation/Optimization):
Eski tip sabit disk sürücüleri (HDD) için birleştirme işlemi, dosyaların disk üzerinde ardışık olarak depolanmasını sağlayarak erişim süresini kısaltır ve performansı artırır. Ancak Katı Hal Sürücüleri (SSD) için birleştirme gerekli değildir ve hatta ömrünü kısaltabilir çünkü SSD'ler farklı bir çalışma prensibine sahiptir. Windows, SSD'leri otomatik olarak "iyileştirir" (TRIM komutunu kullanarak).

• Başlat menüsüne "Sürücüleri birleştir ve iyileştir" yazın ve uygulamayı açın.
• Disk türünüze göre (HDD veya SSD) uygun sürücüyü seçin.
• HDD'ler için "Birleştir" düğmesine tıklayın.
• SSD'ler için "İyileştir" düğmesine tıklayın (genellikle otomatik yapılır).

Bu işlem, doğrudan disk alanı açmaz ancak dosyaların daha düzenli depolanmasını sağlayarak mevcut alanı daha verimli kullanmanıza yardımcı olur.

Sonuç:
Bilgisayarınızın hızlı, verimli ve sorunsuz çalışmasını sağlamak için düzenli disk temizliği ve bakımı büyük önem taşır. Yukarıda bahsedilen ipuçlarını ve yöntemleri uygulayarak, hem değerli depolama alanınızı geri kazanabilir hem de sistem performansınızı gözle görülür şekilde artırabilirsiniz. Unutmayın, iyi bir bilgisayar kullanıcısı, sadece bilgisayarını kullanmakla kalmaz, aynı zamanda ona iyi bakar. Bu adımları periyodik olarak uygulamak, Windows deneyiminizi daha keyifli hale getirecektir. Herhangi bir temizlik işlemine başlamadan önce önemli verilerinizin yedeğini almayı düşünmeniz her zaman iyi bir uygulamadır, ancak yukarıdaki adımlar genellikle güvenlidir.