• Yazılım Tersine Mühendisliği: Bir yazılım programının derlenmiş kodunu (makine kodu veya assembly dili) analiz ederek, yazılımın nasıl çalıştığını, hangi algoritmaları kullandığını ve hangi verilerle etkileşim kurduğunu anlamaya odaklanır. Bu, genellikle bir programın kaynak kodunu kaybetmiş firmalar için kod kurtarma, güvenlik araştırmacıları için zararlı yazılım analizi veya rakip ürünlerin işleyişini anlama amacıyla yapılır.
• Donanım Tersine Mühendisliği: Elektronik devrelerin, mikroçiplerin veya diğer fiziksel bileşenlerin mimarisini, işlevselliğini ve üretim süreçlerini anlamak için yapılır. Bu, genellikle patent ihlali tespiti, ürün kopyalama veya donanım tabanlı güvenlik açıklarını bulma amacıyla gerçekleştirilir.
• Protokol Tersine Mühendisliği: Ağ iletişiminde kullanılan bilinmeyen veya belgelenmemiş protokollerin yapısını ve işleyişini ortaya çıkarmayı amaçlar. Bu, genellikle farklı sistemler arasında uyumluluk sağlamak veya ağ tabanlı saldırıları analiz etmek için kullanılır.

• Güvenlik Analizi: Yazılımlardaki veya donanımlardaki güvenlik açıklarını, zafiyetleri ve olası saldırı vektörlerini tespit etmek için hayati öneme sahiptir. Güvenlik araştırmacıları, bir programın nasıl çalıştığını anlayarak potansiyel güvenlik kusurlarını bulabilirler.
• Kötü Amaçlı Yazılım Analizi (Malware Analysis): Virüsler, fidye yazılımları, truva atları gibi kötü amaçlı yazılımların davranışlarını, yayılma yöntemlerini ve sistem üzerindeki etkilerini anlamak için kullanılır. Bu, antivirüs yazılımlarının geliştirilmesi ve siber saldırılara karşı savunma stratejileri oluşturulması için kritik bir adımdır.
• Uyumluluk ve Entegrasyon: Farklı sistemler veya yazılımlar arasında uyumluluk sağlamak, eski sistemlerle entegrasyon kurmak veya belgelenmemiş arayüzlerle çalışmak gerektiğinde kullanılır.
• Kayıp Kaynak Kodu Kurtarma: Orijinal kaynak kodunun kaybolduğu durumlarda, derlenmiş ikili dosyadan (binary) kaynak kodunu yeniden oluşturma girişimleri yapılır. Bu genellikle %100 orijinal kodu vermese de, işlevselliği anlamak için yeterli olabilir.
• Fikri Mülkiyet Koruması: Rakip firmaların ürünlerinin patent veya telif hakkı ihlali yapıp yapmadığını tespit etmek için kullanılabilir. Ancak bu alan yasal sınırlamalara tabidir.
• Öğrenme ve Eğitim: Yazılımların veya donanımların iç işleyişini, işletim sistemlerinin çekirdeklerini, derleyicilerin çalışma prensiplerini anlamak isteyen öğrenciler ve araştırmacılar için paha biçilmez bir öğrenme aracıdır.
• Hata Ayıklama ve Performans İyileştirme: Karmaşık sistemlerde ortaya çıkan nadir hataları tespit etmek veya performans darboğazlarını anlamak için kullanılabilir.

• Assembly Dili ve Makine Kodu: Bilgisayar işlemcilerinin doğrudan anlayabildiği, düşük seviyeli dillerdir. Tersine mühendislikte, derlenmiş ikili dosyalar genellikle bu diller üzerinden analiz edilir.
• Disassembler (Çözümleyici): Makine kodunu alıp okunabilir assembly diline çeviren araçlardır. Tersine mühendisliğin temel yapı taşlarından biridir. Örnek: IDA Pro, Ghidra, Radare2.
• Decompiler (Ters Derleyici): Assembly veya makine kodunu daha yüksek seviyeli dillere (örn. C, C++) çevirmeye çalışan araçlardır. Bu, kodu anlamayı çok daha kolaylaştırır ancak her zaman mükemmel sonuçlar vermez. Ghidra'nın yerleşik decompiler'ı popülerdir.
• Hata Ayıklayıcılar (Debuggers): Bir programın çalışmasını adım adım izlemeye, bellek içeriğini ve CPU kayıtlarını görüntülemeye ve çalışma zamanı davranışını incelemeye olanak tanıyan araçlardır. Örnek: OllyDbg, x64dbg, GDB.
• Statik Analiz: Programı çalıştırmadan, ikili dosyasını inceleyerek yapılan analizdir. Kodu disassembler ile okuma, fonksiyon grafikleri oluşturma gibi yöntemleri içerir. Bu, kodun genel yapısını ve olası zafiyetleri anlamaya yardımcı olur.
• Dinamik Analiz: Programı sanal bir ortamda veya kontrollü bir sistemde çalıştırarak yapılan analizdir. Programın girdi-çıktılarını, bellek kullanımını, ağ trafiğini ve API çağrılarını gözlemlemeyi içerir. Özellikle kötü amaçlı yazılım analizinde kritik öneme sahiptir.

• Hedefin Belirlenmesi ve Hazırlık: Tersine mühendisliği yapılacak dosya veya donanım belirlenir. Gerekli araçlar ve sanal ortamlar hazırlanır.
• Statik Analiz: İkili dosya disassembler ve decompiler gibi araçlarla incelenir. Fonksiyonlar, dizeler, içe/dışa aktarılan kütüphaneler gibi bilgiler çıkarılır. Bu aşamada, programın genel yapısı ve olası ilginç kısımları hakkında bir fikir edinilir.
• Dinamik Analiz: Program bir hata ayıklayıcı (debugger) içinde çalıştırılır. Çalışma zamanı davranışları, bellek değişiklikleri, API çağrıları izlenir. Kullanıcı etkileşimi veya belirli girdilerle programın farklı kod yollarının tetiklenmesi sağlanır.
• Veri Analizi: Ağ trafiği (Wireshark ile), dosya sistemi değişiklikleri veya kayıt defteri girdileri gibi programın etkileşimde bulunduğu veriler incelenir.
• Belgeleme ve Raporlama: Elde edilen tüm bilgiler düzenlenir, notlar alınır ve bir rapor halinde sunulur. Bulunan güvenlik açıkları, programın işleyişi veya diğer ilgili bilgiler detaylandırılır. Bu adım, bulguların başkalarıyla paylaşılması ve anlaşılması için kritiktir.
• Değişiklik ve Yama (İsteğe Bağlı): Bazı durumlarda, analiz edilen programda bulunan bir açığı kapatmak veya bir işlevi değiştirmek için yama (patch) yapılabilir.

// Decompiler çıktısı (basitleştirilmiş)
int sum(int a, int b) {
    return a + b;
}

// Karşılık gelen x86-64 Assembly (basitleştirilmiş)
sum:
    push    rbp
    mov     rbp, rsp
    mov     DWORD PTR [rbp-0x4], edi   ; a'yı yığına kaydet
    mov     DWORD PTR [rbp-0x8], esi   ; b'yi yığına kaydet
    mov     eax, DWORD PTR [rbp-0x4]
    add     eax, DWORD PTR [rbp-0x8]
    pop     rbp
    ret

Birçok ülkede yazılım lisans anlaşmaları (EULA) veya donanım garanti sözleşmeleri, ürünün tersine mühendisliğini açıkça yasaklayabilir.

Genişletmek için tıkla ...

• Kötü Amaçlı Yazılım Analizi: Siber güvenlikte en kritik rollerden birini oynar. Yeni tehditlerin hızlıca anlaşılması ve bunlara karşı savunma mekanizmalarının geliştirilmesi için zorunludur.
• Güvenlik Açığı Tespiti (Vulnerability Research): Yazılımlardaki ve sistemlerdeki güvenlik zafiyetlerinin bulunmasında temel araçtır. Bu sayede yazılım geliştiricileri ürünlerini daha güvenli hale getirebilirler.
• Dijital Adli Tıp (Digital Forensics): Siber suçlarda delil toplama ve analiz etme sürecinde, zararlı yazılımların veya şüpheli programların davranışlarını anlamak için kullanılır.
• Donanım Hata Ayıklama ve Geliştirme: Yeni nesil donanımların geliştirilmesinde, rakip ürünlerin incelenmesinde veya kendi donanım tasarımlarındaki hataları gidermede kullanılır.
• Eğitim ve Araştırma: Bilgisayar bilimleri, siber güvenlik ve elektronik mühendisliği alanlarında derinlemesine bilgi edinmek için bir yöntemdir.