• Gizlilik (Confidentiality): Hassas bilgilerin sadece yetkili kişiler, sistemler veya süreçler tarafından erişilebilir olmasını sağlar. Yetkisiz kişilerin veya sistemlerin bu bilgilere erişimi kesinlikle engellenir. Şifreleme, erişim kontrol listeleri ve güçlü kimlik doğrulama mekanizmaları gizliliğin sağlanmasında kilit rol oynar. Örneğin, kişisel sağlık kayıtlarınızın, banka hesap bilgilerinizin, askeri sırların veya ticari sırların gizliliği bu kapsamdadır. Veri sızıntıları, gizliliğin ihlal edildiği durumlara en bilinen örnektir.
• Bütünlük (Integrity): Bilgilerin doğru, eksiksiz, tutarlı ve yetkisiz değişikliklerden korunmuş olmasını ifade eder. Verinin oluşturulduğu andan itibaren herhangi bir değişikliğe uğramaması veya uğramışsa bunun güvenilir bir şekilde tespit edilebilmesi esastır. Hashing algoritmaları ve dijital imzalar, veri bütünlüğünü korumak için sıkça kullanılır. Bir finansal işlemin miktarının veya bir tıbbi raporun içeriğinin yetkisizce değiştirilmemesi, bütünlük ilkesinin doğrudan bir yansımasıdır.
• Erişilebilirlik (Availability): Yetkili kullanıcıların ihtiyaç duyduklarında bilgilere ve sistemlere kesintisiz, zamanında ve güvenilir bir şekilde erişebilmelerini sağlar. Hizmet reddi (DoS) saldırıları, donanım arızaları, ağ kesintileri veya yazılım hataları erişilebilirliği hedef alan yaygın tehditlerdir. Yedekleme, felaket kurtarma planları ve yüksek erişilebilirlikli sistem tasarımları, erişilebilirliği sağlamanın temel yollarıdır. Bir e-ticaret sitesinin müşterilere her an açık olması veya bir hastanenin acil servis sistemlerinin kesintisiz çalışması erişilebilirlik ilkesinin somut örnekleridir.

• Kötü Amaçlı Yazılımlar (Malware): Bilgisayar sistemlerine zarar vermek, verilere sızmak, sistemleri ele geçirmek veya kullanıcının izni olmadan belirli eylemleri gerçekleştirmek amacıyla tasarlanmış her türlü yazılımdır.
  * Virüsler: Kendini kopyalayıp diğer programlara veya dosyalara bulaşarak yayılırlar.
  * Truva Atları (Trojan Horses): Masum bir program gibi görünerek sisteme sızar ve arka kapı (backdoor) açarak saldırganın sisteme uzaktan erişmesini sağlar.
  * Solucanlar (Worms): Ağlar üzerinden kendini kopyalayarak hızla yayılır ve bant genişliğini tüketebilir veya sistemleri çökertir.
  * Fidye Yazılımları (Ransomware): Kullanıcının verilerini şifreleyerek erişimi engeller ve şifrenin çözülmesi karşılığında fidye talep eder. WannaCry ve NotPetya gibi saldırılar küresel çapta büyük zararlara yol açmıştır.
  * Casus Yazılımlar (Spyware): Kullanıcının faaliyetlerini izler ve kişisel verilerini (tuş vuruşları, ekran görüntüleri, web geçmişi) izinsiz toplar.
• Oltalama (Phishing) ve Spearfishing: Siber suçluların kendilerini güvenilir bir kurum (banka, sosyal medya platformu, e-posta sağlayıcısı vb.) veya kişi gibi göstererek kullanıcıların hassas bilgilerini (şifreler, kredi kartı bilgileri, T.C. kimlik numaraları) ele geçirmeye çalıştığı sosyal mühendislik saldırılarıdır. Oltalama e-postaları genellikle aciliyet hissi yaratır veya cazip teklifler sunar. Phishing saldırıları hakkında daha fazla bilgi ve güncel örnekler için bu linki ziyaret edebilirsiniz. Spearfishing ise belirli bir kişi veya kurumu hedef alan daha sofistike bir oltalama türüdür.
• Hizmet Reddi (DoS/DDoS) Saldırıları: Bir sistemi, sunucuyu veya ağı aşırı trafikle boğarak, meşru kullanıcıların hizmetlere erişimini engellemeyi amaçlar. Dağıtılmış Hizmet Reddi (DDoS) saldırıları, genellikle botnet adı verilen binlerce ele geçirilmiş bilgisayar ağı tarafından aynı anda gerçekleştirilir ve savunmayı çok daha zor hale getirir.
• Sosyal Mühendislik: İnsan faktörünü manipüle ederek (ikna, kandırma, tehdit vb. yollarla) bilgi veya erişim elde etmeyi amaçlayan psikolojik hileler bütünüdür. Oltalama, pretexting (bahaneler uydurma), quid pro quo (karşılığında bir şey verme) ve baiting (yemleme) bu kategoriye girer.
• Zayıf Şifreler ve Kimlik Doğrulama Eksiklikleri: Tahmin edilmesi kolay, kısa veya birden fazla hesapta tekrar kullanılan şifreler ile çok faktörlü kimlik doğrulamanın kullanılmaması, siber suçlular için en kolay ve yaygın hedeflerden birini oluşturur. Sözlük saldırıları ve kaba kuvvet saldırıları bu zayıflıkları istismar eder.
• Ortadaki Adam (Man-in-the-Middle - MITM) Saldırıları: Saldırganın, iki iletişim kuran taraf arasına girerek iletişimi dinlemesi, değiştirmesi veya yönlendirmesidir. Genellikle güvensiz Wi-Fi ağlarında veya DNS sahtekarlığı yoluyla gerçekleştirilir.
• SQL Enjeksiyonu ve XSS (Cross-Site Scripting): Web uygulamalarındaki güvenlik açıklarıdır. SQL enjeksiyonu, veri tabanlarına kötü niyetli sorgular enjekte ederek veri manipülasyonu veya çalınmasına yol açarken, XSS, web sitelerine kötü amaçlı komut dosyaları ekleyerek kullanıcıların oturum bilgilerini veya diğer hassas verilerini çalmayı hedefler.

• Güçlü ve Benzersiz Şifreler Kullanın: Her çevrimiçi hesap için farklı, karmaşık (büyük/küçük harf, rakam, sembol içeren) ve uzun (en az 12-16 karakter) şifreler kullanın. Şifrelerinizi ezberlemek yerine, güvenilir bir şifre yöneticisi (LastPass, 1Password, Bitwarden vb.) kullanmayı alışkanlık haline getirin. Aynı şifreyi birden fazla yerde kullanmak, tek bir hesabın ele geçirilmesi durumunda diğer tüm hesaplarınızın da tehlikeye girmesine neden olur.
• Çok Faktörlü Kimlik Doğrulama (MFA) Kullanın: MFA, şifrenizin çalınması durumunda bile hesaplarınızı koruyan ek bir güvenlik katmanıdır. Şifrenizin yanı sıra, cep telefonunuza gelen bir kod, parmak izi, yüz tanıma veya bir kimlik doğrulama uygulaması (Google Authenticator, Microsoft Authenticator) ile kimliğinizi doğrulamanızı ister. Neredeyse tüm büyük çevrimiçi hizmetlerde (e-posta, sosyal medya, bankacılık) MFA desteği mevcuttur ve mutlaka etkinleştirilmelidir.
• Yazılım Güncellemelerinizi Düzenli Yapın: İşletim sisteminizi (Windows, macOS, Linux, Android, iOS), web tarayıcılarınızı (Chrome, Firefox, Edge) ve kullandığınız diğer tüm uygulamaları ve yazılımları düzenli olarak güncelleyin. Yazılım güncellemeleri sadece yeni özellikler getirmekle kalmaz, aynı zamanda bilinen güvenlik açıklarını kapatan kritik yamaları da içerir. Güncel olmayan yazılımlar, siber saldırganlar için kolay bir hedef haline gelir.
• Güvenilir Antivirüs ve Anti-Malware Yazılımları Kullanın: Bilgisayarınıza ve mobil cihazlarınıza güvenilir bir antivirüs veya anti-malware programı kurun ve bu programları her zaman güncel tutun. Düzenli tam sistem taramaları yaparak kötü amaçlı yazılımları tespit edin ve temizleyin.
• Kimlik Avı ve Sosyal Mühendislik Saldırılarına Karşı Dikkatli Olun: Bilmediğiniz e-postalardaki, mesajlardaki veya sosyal medya gönderilerindeki şüpheli bağlantılara tıklamadan önce iki kez düşünün. Gönderenin kimliğini, e-posta adresini ve bağlantının gerçek olup olmadığını kontrol edin. Şüpheleniyorsanız, doğrudan ilgili kurumun resmi web sitesine giderek bilgi alın, asla şüpheli linkler üzerinden giriş yapmayın. Özellikle bankacılık ve finansal işlemler söz konusu olduğunda azami dikkat gösterin.
• Verilerinizi Düzenli Olarak Yedekleyin: Önemli dosyalarınızı (fotoğraflar, belgeler, videolar vb.) düzenli olarak harici bir sabit sürücüye, USB belleğe veya güvenilir bir bulut depolama hizmetine yedekleyin. Bir fidye yazılımı saldırısı veya donanım arızası durumunda bu, verilerinizi kurtarmanın ve en az zararla atlatmanın tek yolu olabilir. Yedeklemelerinizin erişilebilir ve bozulmamış olduğundan emin olun.
• Halka Açık Wi-Fi Ağlarında Dikkatli Olun: Kafe, havalimanı veya otel gibi yerlerdeki herkese açık Wi-Fi ağları genellikle şifresizdir ve verilerinizin kolayca izlenmesine veya ele geçirilmesine olanak tanır. Hassas işlemler (bankacılık, çevrimiçi alışveriş, kişisel e-postalar) için bu tür ağları kullanmaktan kaçının. Zorunlu hallerde, tüm internet trafiğinizi şifreleyen bir Sanal Özel Ağ (VPN) kullanarak güvenliğinizi artırabilirsiniz.
• Tarayıcı Güvenliği ve Uzantıları: Web tarayıcınızın güvenlik ayarlarını kontrol edin. Bilmediğiniz veya güvenmediğiniz tarayıcı uzantılarını yüklemekten kaçının, çünkü bunlar kişisel verilerinizi toplayabilir veya kötü amaçlı yazılımların kapısını açabilir. Reklam engelleyiciler ve izleyici önleyiciler de gizliliğinizi artırabilir.

• Güvenlik Duvarları (Firewall) ve Saldırı Tespit/Önleme Sistemleri (IDS/IPS): Ağ trafiğini izleyerek ve filtreleyerek yetkisiz erişimi engeller. Gelişmiş güvenlik duvarları (Next-Generation Firewalls - NGFW), uygulama bazlı kontrol ve derin paket incelemesi gibi yetenekler sunar. IDS/IPS sistemleri ise ağdaki şüpheli aktiviteleri tespit eder ve olası saldırıları engellemeye çalışır.
• Sızma Testleri (Penetration Testing) ve Güvenlik Açığı Taramaları: Sistemlerdeki ve uygulamalardaki zayıflıkları, güvenlik açıklarını keşfetmek için düzenli olarak yapılan simüle edilmiş saldırılardır. Bu testler, saldırganların kullanabileceği yolları ortaya çıkararak proaktif önlemler alınmasını sağlar.
• Çalışan Eğitimi ve Farkındalık Programları: Siber güvenliğin en zayıf halkası genellikle insan faktörüdür. Çalışanların siber güvenlik tehditleri (özellikle sosyal mühendislik) ve en iyi uygulamalar hakkında düzenli olarak eğitilmesi, insan hatasından kaynaklanan riskleri önemli ölçüde azaltır. Simüle edilmiş oltalama saldırıları bu farkındalığı artırmada etkilidir.
• Erişim Kontrolü ve En Az Yetki Prensibi: Kullanıcıların sadece görevlerini yerine getirmek için kesinlikle ihtiyaç duydukları verilere ve sistemlere erişim yetkisi verilmesi (Least Privilege Prensibi). Bu, yetkisiz erişimden kaynaklanan potansiyel zararı minimize eder. Rol tabanlı erişim kontrolü (RBAC) yaygın bir uygulamadır.
• Güvenlik Politikaları ve Prosedürleri: Kurum içinde siber güvenlikle ilgili net, yazılı kurallar ve prosedürler belirlenmesi. Bu politikalar, şifre kullanımı, veri yedekleme, olay müdahale ve uzaktan erişim gibi konuları kapsamalıdır.
• Veri Şifreleme: Hassas verilerin hem depolanırken (at rest) hem de iletilirken (in transit) şifrelenmesi, yetkisiz erişim durumunda bile verilerin okunamaz olmasını sağlar.
• Olay Müdahale Planı: Bir siber güvenlik ihlali meydana geldiğinde atılacak adımları (tespit, containment/izolasyon, yok etme/temizleme, kurtarma/iyileştirme, ve ders çıkarma) detaylandıran kapsamlı bir planın bulunması ve düzenli olarak tatbikatlarının yapılması hayati önem taşır.

“Siber güvenlik, teknolojik bir sorun olmaktan çok, bir insan ve süreç sorunudur. En iyi teknolojilere sahip olsanız bile, kullanıcılarınız eğitimsiz veya süreçleriniz zayıfsa savunmasız kalırsınız. Siber güvenlik, sürekli bir evrim ve adaptasyon gerektiren bir alandır.” - Bruce Schneier

Genişletmek için tıkla ...

import re
import random
import string

def check_password_strength(password):
    """Parola gücünü değerlendirir."""
    score = 0
    feedback = []

    if len(password) >= 12:
        score += 1
    else:
        feedback.append("Parola en az 12 karakter olmalı.")

    if re.search(r"[A-Z]", password):
        score += 1
    else:
        feedback.append("En az bir büyük harf içermeli.")

    if re.search(r"[a-z]", password):
        score += 1
    else:
        feedback.append("En az bir küçük harf içermeli.")

    if re.search(r"\d", password):
        score += 1
    else:
        feedback.append("En az bir rakam içermeli.")

    if re.search(r"[!@#$%^&*(),.?\":{}|<>]", password):
        score += 1
    else:
        feedback.append("En az bir özel karakter içermeli.")
    
    strength_map = {
        0: "Çok Zayıf",
        1: "Zayıf",
        2: "Orta",
        3: "Güçlü",
        4: "Çok Güçlü",
        5: "Mükemmel"
    }
    
    return {"strength": strength_map.get(score, "Çok Zayıf"), "feedback": feedback}

def generate_random_password(length=16):
    """Belirtilen uzunlukta rastgele, karmaşık bir parola oluşturur."""
    characters = string.ascii_letters + string.digits + string.punctuation
    password = ''.join(random.choice(characters) for i in range(length))
    return password

# Kullanım örnekleri
# parola1 = "BenimCokGucluParolam123!"
# parola2 = "zayifparola"
# print(f"'{parola1}' parolası: {check_password_strength(parola1)}")
# print(f"'{parola2}' parolası: {check_password_strength(parola2)}")
# print(f"Oluşturulan Rastgele Parola: {generate_random_password()}")