• Kapsülleme (Encapsulation): Bir nesnenin içsel verilerini ve davranışlarını dış dünyadan saklama prensibidir. Nesne dışarıya sadece belirli arayüzler (metotlar) sunar ve iç detaylarını gizler. Bu, veri bütünlüğünü korur ve bağımlılıkları azaltır. Dışarıdan doğrudan erişime kapalı olan bu veriler, yalnızca nesnenin kendi metotları aracılığıyla değiştirilebilir veya görüntülenebilir. Böylece, nesnenin iç yapısındaki değişiklikler, dışarıdaki kodu etkilemez.
• Miras Alma (Inheritance): Bir sınıfın (alt sınıf) başka bir sınıfın (üst sınıf) özelliklerini ve davranışlarını miras alarak kod tekrarını azaltma ve hiyerarşik ilişkiler kurma prensibidir. Örneğin, 'Araba' sınıfı 'Taşıt' sınıfından miras alabilir. Bu, ortak davranışların bir kez tanımlanıp birçok yerde kullanılmasını sağlar, kodun daha düzenli ve sürdürülebilir olmasına yardımcı olur. Miras alma, 'bir ...'dir' ilişkisini (is-a relationship) kurar.
• Çok Biçimlilik (Polymorphism): Farklı sınıflardaki nesnelerin aynı arayüz üzerinden farklı şekillerde davranabilme yeteneğidir. Bu, kodun daha esnek ve genel olmasını sağlar. Aynı metot çağrısı, farklı nesneler üzerinde farklı sonuçlar doğurabilir (örneğin, 'ses_çıkar()' metodu bir 'Kedi' için miyav, bir 'Köpek' için havlama olabilir). Polymorphism, özellikle arayüzler ve soyut sınıflar aracılığıyla implemente edilir, bu da kodun genişletilebilirliğini artırır.
• Soyutlama (Abstraction): Karmaşık detayları gizleyerek sadece temel ve gerekli bilgileri sunma prensibidir. Kullanıcıya sadece önemli özellikler ve fonksiyonellikler gösterilirken, arkasındaki karmaşık implementasyon gizlenir. Bu, sistemin anlaşılabilirliğini artırır ve kullanıcının veya diğer geliştiricinin gereksiz detaylarla boğuşmasını engeller. Soyutlama, arayüzler ve soyut sınıflar aracılığıyla gerçekleştirilir.

• Tek Sorumluluk Prensibi (Single Responsibility Principle - SRP): Bir sınıfın yalnızca tek bir değişim nedeni olmalıdır. Yani, bir sınıfın tek bir işi olmalı ve o işi en iyi şekilde yapmalıdır. Bu, sınıfların daha küçük, odaklanmış ve yönetilebilir olmasını sağlar. Bir sınıf birden fazla sorumluluk üstlendiğinde, bu sorumluluklardan birindeki değişiklik diğerini de etkileyebilir, bu da bağımlılıkları artırır ve bakımı zorlaştırır.
• Açık/Kapalı Prensibi (Open/Closed Principle - OCP): Yazılım varlıkları (sınıflar, modüller, fonksiyonlar vb.) geliştirmeye açık, ancak değiştirmeye kapalı olmalıdır. Yeni özellikler eklemek için mevcut kodda büyük değişiklikler yapmak yerine, genişletilebilir bir yapı sağlanmalıdır. Bu genellikle soyutlamalar (arayüzler ve soyut sınıflar) ve polimorfizm kullanılarak başarılır, böylece mevcut kod tabanına dokunmadan yeni davranışlar eklenebilir.
• Liskov Yerine Koyma Prensibi (Liskov Substitution Principle - LSP): Bir programdaki ana türlerin yerine alt türleri, programın doğruluğunu bozmadan kullanılabilmelidir. Yani, bir üst sınıfın kullanılabildiği her yerde, ondan türetilen alt sınıflar da kullanılabilmelidir. Bu prensip, miras alınan sınıfların beklenen davranışları sergilemesini sağlayarak, kodun güvenilirliğini ve tutarlılığını korur. Alt sınıflar, üst sınıfların sözleşmesini ihlal etmemelidir.
• Arayüz Ayırma Prensibi (Interface Segregation Principle - ISP): Müşteriler (kullanıcılar) kullanmadıkları arayüzlere bağımlı olmaya zorlanmamalıdır. Büyük, genel amaçlı arayüzler yerine, daha küçük ve belirli görevlere odaklanmış arayüzler tercih edilmelidir. Bu, sınıfların yalnızca ihtiyaç duydukları metotları uygulamalarını sağlar, böylece gereksiz bağımlılıklar ve implementasyon yükü ortadan kalkar.
• Bağımlılık Tersine Çevirme Prensibi (Dependency Inversion Principle - DIP): Yüksek seviyeli modüller, düşük seviyeli modüllere bağımlı olmamalıdır. Her ikisi de soyutlamalara bağımlı olmalıdır. Soyutlamalar detaylara bağımlı olmamalı, detaylar soyutlamalara bağımlı olmalıdır. Bu, esnek ve test edilebilir bir mimari sağlar. Bağımlılık enjeksiyonu gibi teknikler, bu prensibi uygulamak için sıklıkla kullanılır, böylece bileşenler arasındaki bağımlılıklar esnek bir şekilde yönetilebilir.

• Kod Yeniden Kullanımı: Miras alma ve soyutlama sayesinde mevcut kod parçacıkları farklı bağlamlarda tekrar kullanılabilir, bu da geliştirme süresini kısaltır ve geliştirme maliyetlerini düşürür.
• Bakım Kolaylığı: Modüler yapı ve kapsülleme sayesinde kodun bir bölümündeki değişiklikler diğer bölümleri daha az etkiler, bu da hata ayıklama ve bakımı kolaylaştırır. Hatalar daha kolay izole edilebilir ve düzeltilebilir.
• Esneklik ve Genişletilebilirlik: OCP gibi prensipler sayesinde yeni özellikler eklemek veya mevcutları değiştirmek daha az çaba gerektirir. Sistem, gelecekteki gereksinimlere daha kolay uyum sağlayabilir.
• Anlaşılabilirlik: Gerçek dünya modellerine yakınlığı, kodun daha sezgisel ve anlaşılır olmasını sağlar. Yeni ekip üyelerinin projeye adaptasyon süresi kısalır.
• Daha İyi Takım Çalışması: Modüler yapısı, büyük projelerde farklı ekiplerin eş zamanlı olarak farklı parçalar üzerinde çalışmasına olanak tanır. Her ekip kendi modülüne odaklanabilir.

Personel

class Personel {
    private String ad;
    private String soyad;
    private double maas;

    public Personel(String ad, String soyad, double maas) {
        this.ad = ad;
        this.soyad = soyad;
        this.maas = maas;
    }

    public String getAd() {
        return ad;
    }

    public String getSoyad() {
        return soyad;
    }

    public double getMaas() {
        return maas;
    }

    public void zamUygula(double oran) {
        if (oran > 0) {
            this.maas *= (1 + oran);
            System.out.println(this.ad + " " + this.soyad + " adlı personelin yeni maaşı: " + this.maas);
        } else {
            System.out.println("Geçersiz oran. Zam oranı pozitif olmalıdır.");
        }
    }

    public String getTamAd() {
        return this.ad + " " + this.soyad;
    }
}

// Kullanım Örneği:
// Personel p = new Personel("Ayşe", "Yılmaz", 5000);
// p.zamUygula(0.10);
// System.out.println(p.getTamAd());

"Nesne yönelimli programlama, bir sistemdeki verileri ve davranışları bir araya getiren nesnelerle çalışmakla ilgilidir." - Martin Fowler

Genişletmek için tıkla ...