• Fiziksel Diskler (Physical Disks): Bilgisayarınıza takılı olan sabit diskler (HDD) veya katı hal sürücüleri (SSD) gibi depolama aygıtlarıdır. Genellikle `/dev/sda`, `/dev/sdb` gibi isimlerle temsil edilirler.
• Bölümler (Partitions): Bir fiziksel diskin mantıksal olarak ayrılmış kısımlarıdır. Her bölüm, işletim sistemi için ayrı bir depolama alanı olarak işlev görebilir. Örneğin, `/dev/sda1`, `/dev/sda2`.
• Dosya Sistemleri (Filesystems): Verilerin bir disk bölümünde nasıl organize edildiğini ve saklandığını tanımlayan yapıdır. Linux'ta yaygın olarak kullanılan dosya sistemleri arasında ext4, XFS, Btrfs ve ZFS bulunur. Swap alanı için de özel bir dosya sistemi vardır.
• Takma (Mounting): Bir dosya sistemini (yani bir disk bölümünü) işletim sisteminin dizin hiyerarşisine bağlama işlemidir. Bir disk bölümü takılmadığı sürece erişilemez. Genellikle `/mnt` veya `/media` gibi dizinler altına takılırlar.

• Maksimum 2 TB disk boyutunu destekler.
• En fazla 4 adet birincil (primary) bölüm veya 3 birincil + 1 genişletilmiş (extended) bölüm (içinde mantıksal bölümler barındırabilir) destekler.
• Çoğu eski sistemle uyumludur.

• Neredeyse sınırsız disk boyutunu destekler (9.4 ZB'ye kadar).
• Varsayılan olarak 128 adede kadar bölüm destekler.
• Her bölüm için benzersiz bir küresel tanımlayıcı (GUID) kullanır.
• Daha sağlam veri bütünlüğü için bölüm tablosunun bir yedek kopyasını disk sonunda tutar.

• fdisk: MBR tabanlı diskler için popüler bir bölümlendirme aracıdır.
  
  Kod:

  fdisk -l

  Bu komut, sisteminizdeki tüm diskleri ve bölümlerini listeler.
  
  Kod:

  sudo fdisk /dev/sda

  Bu komut, `/dev/sda` diski üzerinde fdisk etkileşimli modunu başlatır.
• parted: Hem MBR hem de GPT tabanlı diskler için daha modern ve esnek bir bölümlendirme aracıdır. Büyük disklerle çalışmak için tercih edilir.
  
  Kod:

  sudo parted /dev/sdb print

  Bu, `/dev/sdb` diskindeki bölümleme şemasını ve bölümleri gösterir.
  
  Kod:

  sudo parted -a opt /dev/sdc mklabel gpt mkpart primary ext4 0% 100%

  Bu örnek, `/dev/sdc` üzerinde GPT etiketli yeni bir bölüm tablosu oluşturur ve diskin tamamını kaplayan bir ext4 bölümü oluşturur.
• gdisk: GPT bölümlendirme için tasarlanmış fdisk benzeri bir araçtır.
  
  Kod:

  sudo gdisk /dev/sdX

• mkfs (make filesystem): Bir bölüm üzerinde dosya sistemi oluşturmak için kullanılır. Çeşitli dosya sistemleri için alt komutları vardır (örn. `mkfs.ext4`, `mkfs.xfs`).
  
  Kod:

  sudo mkfs.ext4 /dev/sdb1

  Bu komut, `/dev/sdb1` bölümünü ext4 dosya sistemi ile biçimlendirir.
  
  Kod:

  sudo mkswap /dev/sdb2

  Bu komut, `/dev/sdb2` bölümünü takas alanı olarak biçimlendirir.
• mount: Bir dosya sistemini dosya sistemi hiyerarşisine bağlamak için kullanılır.
  
  Kod:

  sudo mount /dev/sdb1 /mnt/yenidisk

  Bu komut, `/dev/sdb1` bölümünü `/mnt/yenidisk` dizinine bağlar. Dizin yoksa, önceden oluşturulmalıdır (`sudo mkdir /mnt/yenidisk`).
• umount: Takılı bir dosya sistemini ayırmak için kullanılır.
  
  Kod:

  sudo umount /mnt/yenidisk

  Önemli Not: Bir dosya sistemi kullanımdaysa (açık dosyalar veya dizinler varsa) `umount` işlemi başarısız olur.
• df (disk free): Takılı dosya sistemlerinin disk alanı kullanımını gösterir.
  
  Kod:

  df -h

  Okunabilir formatta disk kullanımını gösterir.
• du (disk usage): Belirli bir dizin veya dosyanın disk kullanımını gösterir.
  
  Kod:

  du -sh /home/kullanici/Belgeler

  Belgeler dizininin toplam boyutunu gösterir.
• lsblk (list block devices): Blok cihazlarını (diskler, bölümler, LVM mantıksal birimleri vb.) ağaç yapısında listeler. Oldukça faydalıdır.
  
  Kod:

  lsblk -f

  Dosya sistemlerini, UUID'leri ve bağlama noktalarını da gösterir.

Dosya sistemlerini `/etc/fstab`'a eklerken, diskin cihaza göre ismi (`/dev/sdb1` gibi) yerine UUID'sini kullanmak en iyi uygulamadır. Çünkü disk isimleri sistem açılışında değişebilirken, UUID'ler sabittir ve bu da sistemin daha güvenilir çalışmasını sağlar.

Genişletmek için tıkla ...

blkid /dev/sdb1

lsblk -f

UUID=xxxxxxxx-xxxx-xxxx-xxxx-xxxxxxxxxxxx /mnt/veriler ext4 defaults,nofail 0 2

• Esneklik: Mantıksal birimleri çevrimiçi olarak (sistemi kapatmadan) yeniden boyutlandırabilirsiniz.
• Büyüme: Mevcut depolama alanınıza kolayca yeni diskler ekleyerek mantıksal birimleri genişletebilirsiniz.
• Anlık Görüntü (Snapshot): Bir mantıksal birimin belirli bir anını yakalayabilir ve bu anlık görüntüden geri dönebilirsiniz. Bu, yedekleme veya güvenli test ortamları için idealdir.
• Disk Birleştirme: Birden fazla fiziksel diski tek bir depolama havuzu (volume group) altında birleştirebilirsiniz.

• Fiziksel Birim (Physical Volume - PV): LVM tarafından yönetilen bir fiziksel disk veya disk bölümüdür (örn. `/dev/sdb1`).
  
  Kod:

  sudo pvcreate /dev/sdb1

• Birim Grubu (Volume Group - VG): Bir veya daha fazla fiziksel birimin bir araya gelmesiyle oluşan bir depolama havuzudur. Mantıksal birimler bu havuzdan oluşturulur.
  
  Kod:

  sudo vgcreate benim_vg /dev/sdb1 /dev/sdc1

  Bu örnek, `benim_vg` adında, `/dev/sdb1` ve `/dev/sdc1` fiziksel birimlerinden oluşan bir birim grubu oluşturur.
• Mantıksal Birim (Logical Volume - LV): Bir birim grubundan oluşturulan ve tıpkı bir disk bölümü gibi kullanılabilen bir birimdir (örn. `/dev/benim_vg/veriler_lv`).
  
  Kod:

  sudo lvcreate -L 10G -n veriler_lv benim_vg

  Bu, `benim_vg` birim grubundan 10 GB boyutunda `veriler_lv` adında bir mantıksal birim oluşturur.

sudo pvcreate /dev/sdd1 /dev/sde1

sudo vgcreate server_vg /dev/sdd1 /dev/sde1

sudo lvcreate -L 500G -n ana_depo server_vg

sudo mkfs.ext4 /dev/server_vg/ana_depo

sudo mkdir /mnt/data

sudo mount /dev/server_vg/ana_depo /mnt/data

mdadm

• RAID 0 (Striping): Verileri birden fazla diske dağıtarak performansı artırır. Yedeklilik sağlamaz, bir disk arızası tüm verilerin kaybına yol açar.
• RAID 1 (Mirroring): Verileri en az iki diske kopyalayarak yüksek yedeklilik sağlar. Performans artışı düşüktür, disk alanının yarısı boşa gider.
• RAID 5 (Striping with Parity): Verileri ve hata düzeltme (parity) bilgilerini disklere dağıtır. Bir disk arızasına dayanıklıdır ve iyi bir performans/yedeklilik dengesi sunar (en az 3 disk gerekir).
• RAID 10 (Nested RAID 1+0): RAID 1 ve RAID 0'ın birleşimidir. Hem yüksek performans hem de yüksek yedeklilik sağlar (en az 4 disk gerekir).

sudo mdadm --create /dev/md0 --level=1 --raid-devices=2 /dev/sdd1 /dev/sde1

• S.M.A.R.T. (Self-Monitoring, Analysis and Reporting Technology): Modern disklerin çoğu, kendi kendine izleme, analiz ve raporlama teknolojisine sahiptir. Bu teknoloji, diskin sağlık durumunu gösteren çeşitli parametreleri kaydeder.
  
  Kod:

  sudo smartctl -a /dev/sda

  Bu komut, `/dev/sda` diskinin tüm S.M.A.R.T. bilgilerini gösterir. `smartmontools` paketini yüklemeniz gerekebilir.
• fsck (file system check): Bir dosya sistemindeki hataları kontrol etmek ve onarmak için kullanılır. Genellikle sistem başlatılırken otomatik olarak çalışır, ancak manuel olarak da çalıştırılabilir.
  
  Kod:

  sudo fsck -f /dev/sdb1

  Uyarı: `fsck` komutunu çalıştırmadan önce ilgili dosya sisteminin takılı olmadığından emin olun. Takılı bir dosya sistemi üzerinde çalıştırmak veri kaybına yol açabilir.

• Yedekleme: Disk yönetimi ne kadar iyi olursa olsun, donanım arızaları veya insan hataları her zaman mümkündür. Verilerinizi düzenli olarak yedeklemek en önemli kuraldır.
• Dikkatli Olun: Disk yönetimi komutları yıkıcı olabilir. Yanlış bir komut, tüm verilerinizi silebilir. Her zaman ne yaptığınızı bildiğinizden ve doğru diski/bölümü hedeflediğinizden emin olun.
• Dokümantasyon Okuyun: Herhangi bir aracı veya komutu kullanmadan önce ilgili man sayfalarını (`man fdisk`) veya çevrimiçi dokümantasyonu okuyun.
• Test Ortamı Kullanın: Özellikle LVM veya RAID gibi karmaşık yapılandırmaları öğrenirken, sanal makineler üzerinde test ortamları kurmak, gerçek sisteminizde hata yapma riskini azaltır.