Kriptografi Nedir?

Kriptografi, bilginin güvenli bir şekilde iletilmesini ve saklanmasını sağlayan bilim dalıdır. Temel amacı, yetkisiz erişimi engelleyerek verinin gizliliğini, bütünlüğünü ve kimlik doğrulamasını sağlamaktır. Modern dünyada dijital iletişimin ve veri depolamanın ayrılmaz bir parçasıdır.

Temel Kriptografi Kavramları:

• Şifreleme (Encryption): Açık metni (plaintext) şifreli metne (ciphertext) dönüştürme işlemi.
• Şifre Çözme (Decryption): Şifreli metni tekrar açık metne dönüştürme işlemi.
• Anahtar (Key): Şifreleme ve şifre çözme algoritmalarında kullanılan gizli bilgi parçası.
• Açık Metin (Plaintext): Şifrelenmemiş, okunabilir veri.
• Şifreli Metin (Ciphertext): Şifrelenmiş, okunamaz veri.

Kriptografi Türleri:

Kriptografi, genel olarak iki ana kategoriye ayrılır:

1. Simetrik Anahtarlı Kriptografi:

Bu yöntemde, şifreleme ve şifre çözme için aynı gizli anahtar kullanılır. Hızlı olmaları nedeniyle büyük veri setlerinin şifrelenmesinde tercih edilirler.

• AES (Advanced Encryption Standard): Günümüzde en yaygın ve güçlü simetrik şifreleme algoritmasıdır. Bankacılık, hükümet ve birçok ticari uygulamada kullanılır.
• DES (Data Encryption Standard): Artık güvenli kabul edilmemekle birlikte, tarihsel önemi vardır. Yerini 3DES ve AES'e bırakmıştır.

2. Asimetrik Anahtarlı Kriptografi (Açık Anahtarlı Kriptografi):

Bu yöntemde, birbiriyle ilişkili iki anahtar kullanılır: bir açık anahtar (public key) ve bir özel anahtar (private key). Açık anahtar herkesle paylaşılırken, özel anahtar gizli tutulur.

• RSA (Rivest-Shamir-Adleman): En bilinen asimetrik algoritmalardan biridir. Dijital imzalar ve anahtar değişimi için kullanılır.
• ECC (Elliptic Curve Cryptography): Daha kısa anahtarlarla RSA'ya benzer güvenlik seviyeleri sunar, mobil cihazlarda ve düşük bant genişliğine sahip ortamlarda popülerdir.

Hash Fonksiyonları:

Hash fonksiyonları, herhangi bir uzunluktaki veriyi sabit uzunlukta bir "hash değeri"ne dönüştüren tek yönlü matematiksel fonksiyonlardır. Veri bütünlüğünü doğrulamak ve parolaları depolamak için kullanılırlar.

• SHA-256 (Secure Hash Algorithm 256): Bitcoin gibi kripto para birimlerinde ve SSL/TLS sertifikalarında yaygın olarak kullanılır.
• SHA-3: NIST tarafından geliştirilen yeni nesil hash algoritması.

Dijital İmzalar:

Dijital imzalar, bir belgenin veya mesajın kaynağını doğrulamak ve içeriğinin değiştirilmediğini garanti etmek için kullanılır. Asimetrik şifreleme ile oluşturulurlar.

Güncel Şifreleme Yöntemleri ve Uygulamaları:

Kriptografi, günlük hayatımızın birçok alanında sessizce çalışır:

• TLS/SSL (Transport Layer Security/Secure Sockets Layer): İnternet tarayıcıları ve web sunucuları arasındaki güvenli iletişimi sağlar. Bir web sitesinde https:// gördüğünüzde TLS/SSL devrededir.
• VPN (Sanal Özel Ağlar): İnternet üzerinden güvenli ve şifreli bağlantılar oluşturarak veri gizliliğini korur.
• Uçtan Uca Şifreleme (End-to-End Encryption): WhatsApp, Signal gibi mesajlaşma uygulamalarında mesajların sadece gönderen ve alıcı tarafından okunabilmesini sağlar.
• Kripto Paralar ve Blockchain: Bitcoin gibi kripto paralar, işlem güvenliği ve defter bütünlüğü için yoğun olarak kriptografik hash fonksiyonları ve dijital imzalar kullanır.

Özet:

Kriptografi, dijital çağın temel taşıdır. Veri güvenliği, mahremiyet ve sistem bütünlüğü için vazgeçilmezdir. Bu temel kavramları ve modern yöntemleri anlamak, dijital dünyada daha güvenli kararlar almamıza yardımcı olur.