• Düz Metin (Plaintext): Şifrelenmemiş, okunabilir orijinal mesaj.
• Şifreli Metin (Ciphertext): Şifreleme işlemi sonrasında elde edilen, okunamaz hale getirilmiş mesaj.
• Şifreleme (Encryption): Düz metni şifreli metne dönüştürme süreci.
• Şifre Çözme (Decryption): Şifreli metni tekrar düz metne dönüştürme süreci.
• Anahtar (Key): Şifreleme ve şifre çözme algoritmalarının çıktısını belirleyen gizli bilgi parçası. Bir algoritmanın güvenliği genellikle anahtarın gizliliğine bağlıdır, algoritmanın kendisinin gizliliğine değil.
• Algoritma (Cipher): Şifreleme ve şifre çözme işlemlerini gerçekleştiren matematiksel kurallar bütünü.

• Gizlilik (Confidentiality): Bilginin sadece yetkili kişiler tarafından erişilebilir olmasını sağlamak. Şifreleme bu amaca hizmet eder.
• Bütünlük (Integrity): Bilginin iletimi veya depolanması sırasında yetkisiz kişiler tarafından değiştirilmediğini veya bozulmadığını garanti etmek. Hash fonksiyonları ve dijital imzalar bu amaca hizmet eder.
• Kimlik Doğrulama (Authentication): Bir kullanıcının, sistemin veya bilginin iddia ettiği kişi veya varlık olduğunu doğrulamak. Hem veri kaynağının hem de mesajın doğrulanmasını kapsar.
• İnkar Edilemezlik (Non-repudiation): Bir tarafın belirli bir eylemi (örneğin bir mesaj gönderme) gerçekleştirdiğini daha sonra inkar edememesini sağlamak. Dijital imzalarla sağlanır.

• Simetrik Anahtarlı Kriptografi (Symmetric-key Cryptography):
  Bu yöntemde, hem şifreleme hem de şifre çözme için aynı anahtar kullanılır. Bu anahtarın, iletişimi kuran tüm taraflarca gizli tutulması hayati önem taşır. Hızlı olmaları nedeniyle büyük veri setlerinin şifrelenmesinde tercih edilirler.
  * Örnekler: DES (Data Encryption Standard), 3DES, AES (Advanced Encryption Standard). AES, günümüzde en yaygın ve güvenli simetrik şifreleme algoritması olarak kabul edilir.
  
  
  
  Yukarıdaki görsel, simetrik şifrelemenin basit bir akışını göstermektedir. Veri, aynı anahtar ile şifrelenir ve çözülür.
  
• Asimetrik Anahtarlı Kriptografi (Asymmetric-key Cryptography) veya Açık Anahtarlı Kriptografi:
  Bu yöntemde, şifreleme ve şifre çözme için iki farklı ama matematiksel olarak ilişkili anahtar kullanılır: bir açık anahtar (public key) ve bir özel anahtar (private key). Açık anahtar herkesle paylaşılabilirken, özel anahtar kesinlikle gizli tutulmalıdır. Bir mesajı açık anahtarla şifrelediğinizde, sadece o anahtarın ilişkili özel anahtarı ile çözebilirsiniz. Tersine, özel anahtarınızla bir şeyi şifrelediğinizde, bu, açık anahtarınızla doğrulanabilir (dijital imza). Bu yapı, anahtar dağıtım sorununu çözdüğü ve dijital imzaların temelini oluşturduğu için devrim niteliğindedir.
  * Örnekler: RSA (Rivest–Shamir–Adleman), ECC (Elliptic Curve Cryptography), Diffie-Hellman anahtar değişimi. Asimetrik şifreleme simetrik şifrelemeye göre daha yavaştır, bu yüzden genellikle simetrik anahtarların güvenli bir şekilde değişimi için kullanılır (hibrit şifreleme sistemleri).

• Özellikleri: Deterministik (aynı girdi her zaman aynı çıktıyı verir), tek yönlü (çözülmesi pratik olarak imkansız), çarpışmaya dayanıklı (farklı girdilerin aynı çıktıyı vermesi imkansıza yakın olmalıdır).
• Kullanım Alanları: Veri bütünlüğünü doğrulamak (dosya indirmelerinde), parolaları depolamak (doğrudan parola değil, parolanın hash'i saklanır), blockchain teknolojisinde blokların oluşturulması.
• Örnekler: SHA-256 (Secure Hash Algorithm 256), MD5 (artık güvenli değil), SHA-3.

• İnternet Güvenliği (SSL/TLS): Web sitelerinde "https://" ile gördüğünüz kilit simgesi, tarayıcınız ile web sitesi arasındaki tüm iletişimin SSL/TLS (Secure Sockets Layer/Transport Layer Security) protokolleri aracılığıyla şifrelendiğini gösterir. Bu, online alışveriş, bankacılık ve diğer hassas işlemlerin güvenliğini sağlar.
• E-posta Şifrelemesi: PGP (Pretty Good Privacy) ve S/MIME gibi standartlar, e-postaların gizliliğini ve bütünlüğünü sağlamak için kullanılır.
• Veritabanı ve Dosya Şifreleme: Hassas verilerin depolandığı yerlerde, yetkisiz erişime karşı koruma sağlamak için veri şifrelemesi uygulanır.
• Kripto Paralar ve Blockchain: Bitcoin ve diğer kripto paralar, işlemlerin güvenliğini ve doğrulanmasını sağlamak için yoğun olarak kriptografik hash fonksiyonlarını ve dijital imzaları kullanır. Blockchain teknolojisinin temeli kriptografiye dayanır.
• Akıllı Kartlar ve Çip Tabanlı Ödemeler: Kredi kartları, kimlik kartları ve pasaportlar gibi akıllı kartlar, dahili çiplerinde kriptografik algoritmalar barındırarak güvenli kimlik doğrulama ve işlem yapma imkanı sunar.
• VPN (Sanal Özel Ağlar): Genel internet üzerinden güvenli bir tünel oluşturarak veri trafiğini şifreler ve kullanıcı gizliliğini artırır.
• Uçtan Uca Şifreleme (End-to-End Encryption): WhatsApp, Signal gibi mesajlaşma uygulamaları, mesajların göndericiden alıcıya ulaşana kadar şifreli kalmasını sağlar, böylece aracıların (uygulama sağlayıcısı dahil) mesaj içeriğini okumasını engeller.

"Kriptografi sadece matematik değildir; aynı zamanda insan doğasını anlama ve güven inşa etme sanatıdır." - Bruce Schneier

Genişletmek için tıkla ...

fonksiyon sezarSifrele(metin, anahtar):
    sifreliMetin = ""
    her karakter için metin'de:
        eğer karakter harf ise:
            temel = 'A' eğer büyük harf ise, 'a' eğer küçük harf ise
            yeniKarakter = (karakter - temel + anahtar) mod 26 + temel
            sifreliMetin += yeniKarakter
        değilse:
            sifreliMetin += karakter
    geriDön sifreliMetin