• Donanım Arızaları: Sabit diskler, SSD'ler, sunucular veya ağ depolama cihazları zamanla bozulabilir. Mekanik arızalar, elektronik bileşen hataları veya aşırı ısınma gibi faktörler veri kaybına yol açabilir.
• Yazılım Hataları ve Bozulmaları: İşletim sistemi çökmeleri, uygulama hataları veya veri tabanı bozulmaları, verilerin erişilemez hale gelmesine neden olabilir.
• Siber Saldırılar: Fidye yazılımları (ransomware), verileri şifreleyerek erişimi engelleyebilir veya kötü amaçlı yazılımlar (malware) verileri silebilir/bozabilir. Veri hırsızlığı da önemli bir risk faktörüdür.
• İnsan Hatası: Yanlışlıkla dosya silme, hatalı formatlama, yanlış yapılandırma veya verilerin yanlış yere kaydedilmesi gibi durumlar sıkça karşılaşılan veri kaybı nedenleridir.
• Doğal Afetler: Yangın, sel, deprem, fırtına gibi olaylar, fiziksel donanıma zarar vererek üzerindeki verilerin tamamen yok olmasına neden olabilir.
• Hırsızlık: Bilgisayarların, sunucuların veya depolama cihazlarının çalınması, içerisindeki verilerle birlikte kaybedilmesi anlamına gelir.

• 1. Tam Yedekleme (Full Backup):
  Bu, tüm seçili verilerin her yedekleme işleminde eksiksiz bir kopyasının oluşturulduğu en kapsamlı yedekleme türüdür. Her tam yedekleme işlemi, önceki yedeklemelerden bağımsızdır. Avantajı, geri yükleme işleminin en hızlı olmasıdır, çünkü tek bir yedekleme setinden tüm veriler geri alınabilir. Dezavantajı ise, çok fazla depolama alanı gerektirmesi ve yedekleme süresinin uzun olmasıdır, özellikle büyük veri kümelerinde. Genellikle haftalık veya aylık periyotlarda uygulanır.
  
• 2. Artımlı Yedekleme (Incremental Backup):
  Artımlı yedekleme, son tam yedeklemeden veya son artımlı yedeklemeden bu yana değişen veya yeni eklenen verilerin yedeklenmesidir. Bu yöntem, depolama alanından tasarruf sağlar ve yedekleme süresini kısaltır. Ancak, geri yükleme işlemi daha karmaşıktır; önce en son tam yedeği, ardından sırasıyla tüm artımlı yedekleri geri yüklemeniz gerekir. Herhangi bir artımlı yedeğin bozulması, tüm geri yükleme zincirini bozabilir.
  
• 3. Farklı Yedekleme (Differential Backup):
  Farklı yedekleme, en son tam yedeklemeden bu yana değişen tüm verilerin yedeklenmesidir. Artımlı yedeklemeden farkı, her farklı yedeklemenin en son tam yedeğe referans vermesidir. Bu, geri yükleme işlemini artımlı yedeklemeye göre daha basit hale getirir; sadece en son tam yedek ve en son farklı yedek gereklidir. Depolama alanı artımlı yedeklemeden daha fazla, tam yedeklemeden daha azdır. Yedekleme süresi de artımlıdan daha uzun, tam yedeklemeden daha kısadır.

• Harici Diskler ve USB Bellekler: Küçük ölçekli kişisel veya ev kullanıcıları için uygun maliyetli ve kolay taşınabilir çözümlerdir. Ancak, fiziksel kayıp, çalınma veya arıza riskleri yüksektir. Ayrıca, büyük veri kümeleri için yeterli kapasite sunmayabilirler.
  
• Ağ Bağlantılı Depolama (NAS - Network Attached Storage): Küçük ve orta ölçekli işletmeler için popüler bir çözümdür. Ağ üzerinden erişilebilen, genellikle birden fazla disk içeren ve RAID gibi veri koruma teknolojilerini destekleyen cihazlardır. Daha hızlı erişim ve merkezi yönetim sunarlar.
  
• Bant Yedekleme (Tape Backup): Özellikle büyük kurumsal veriler için hala kullanılan, maliyet etkin ve uzun süreli depolama çözümleridir. Bantlar, yüksek kapasite sunar ve enerji tüketimleri düşüktür. Ancak, geri yükleme süreleri daha uzundur ve erişim daha yavaştır. Genellikle arşivleme ve felaket kurtarma amaçlı kullanılırlar.
  
• Bulut Yedekleme (Cloud Backup): Verilerin bir üçüncü taraf sağlayıcının sunucularına internet üzerinden yedeklenmesidir. Esneklik, ölçeklenebilirlik, coğrafi dağıtılmışlık ve otomatik yedekleme gibi avantajlar sunar. Amazon S3, Google Cloud Storage, Microsoft Azure Blob Storage gibi hizmetler popüler bulut depolama seçenekleridir. Ancak internet bağlantısı hızı ve veri güvenliği (şifreleme) konuları önemlidir.

• 3-2-1 Kuralı:
  Bu, veri yedekleme dünyasında altın standart olarak kabul edilen bir kuraldır ve şunları ifade eder:
  • 3 adet veri kopyası (ana veriniz + 2 yedek).
  • 2 farklı ortamda saklayın (örn: dahili disk ve harici disk/bulut).
  • 1 kopyayı site dışında (offsite) tutun (örn: farklı bir lokasyon veya bulut).
  Bu kural, tek bir arıza noktasını ortadan kaldırarak veri kaybı riskini önemli ölçüde azaltır.
  
• Site Dışı Yedekleme (Offsite Backup):
  Yedeklerin ana veri merkezinden veya ana lokasyondan fiziksel olarak uzakta bir yerde saklanmasıdır. Bu, yangın, sel, deprem gibi yerel felaketlerde ana lokasyondaki verilerin tamamen kaybolması durumunda bile yedeklerin güvende kalmasını sağlar. Bulut yedekleme, site dışı yedekleme için ideal bir çözümdür.
  
• Yedekleme Sıklığı ve Saklama Süresi (Retention Policy):
  Ne sıklıkla yedekleme yapacağınız (günlük, haftalık, aylık) ve yedekleri ne kadar süreyle saklayacağınız (1 ay, 6 ay, 1 yıl) işinizin kritiklik seviyesine ve yasal gerekliliklere göre belirlenmelidir. Kurtarma Süresi Hedefi (RTO) ve Kurtarma Noktası Hedefi (RPO) bu kararlarda belirleyici faktörlerdir.

• Kritik Verilerin ve Sistemlerin Belirlenmesi: En öncelikli olarak geri yüklenmesi gereken veriler ve uygulamalar.
• RTO (Recovery Time Objective): Bir felaket sonrası sistemlerin ne kadar sürede tekrar çalışır duruma geleceğinin belirlenmesi.
• RPO (Recovery Point Objective): Bir felaket sonrası ne kadar veri kaybının kabul edilebilir olduğunun belirlenmesi (örn: son 1 saatlik veri kaybı kabul edilebilir).
• Geri Yükleme Prosedürleri: Verilerin ve sistemlerin nasıl geri yükleneceğine dair adım adım talimatlar.
• Personel Rolleri ve Sorumlulukları: Felaket anında kimin ne yapacağı.
• İletişim Planı: Çalışanlar, müşteriler ve ilgili paydaşlarla nasıl iletişim kurulacağı.

• Otomatikleştirme: Yedekleme süreçlerini manuel olmaktan çıkarıp otomatik hale getirin. Bu, insan hatasını minimize eder ve yedeklemelerin düzenli yapılmasını sağlar.
• Kriptolama (Şifreleme): Yedeklenen verilerinizi şifreleyin. Özellikle hassas veriler veya bulut yedeklemeler için veri güvenliğini artırır. Bu, verilerinizin yetkisiz erişime karşı korunmasını sağlar.
• Düzenli Testler: Sadece yedeklemek yetmez, yedeklerden geri yükleme yapabildiğinizden emin olun. Belirli periyotlarda rastgele dosyaları geri yükleyerek yedeklerin bütünlüğünü doğrulayın.
• Belgeleme: Yedekleme planınızı, prosedürlerinizi ve geri yükleme adımlarınızı ayrıntılı olarak belgeleyin. Bu belgeye kolayca erişilebilir bir konumda tutun.
• Sürümleme (Versioning): Dosyaların birden fazla eski sürümünü saklamak, yanlışlıkla yapılan değişikliklerden veya bozulmalardan kurtulmayı sağlar. Örneğin, son 7 günün günlük yedekleri, son 4 haftanın haftalık yedekleri ve son 12 ayın aylık yedekleri gibi bir sürümleme politikası izlenebilir.

Verilerinizi kaybetmek, bir felakete davetiye çıkarmaktır. Önlem almak, her zaman tedavi etmekten daha kolay ve daha az maliyetlidir. Geleceğin belirsizliklerine karşı en iyi sigortanız, güçlü bir veri yedekleme stratejisidir.

Genişletmek için tıkla ...

#!/bin/bash

# Yedeklenecek kaynak dizin
SOURCE_DIR="/home/kullanici/belgelerim"

# Yedeklerin depolanacağı hedef dizin (bir NAS veya harici disk olabilir)
BACKUP_DIR="/mnt/yedek_disk/kisisel_veriler"

# Yedekleme dosya adı için zaman damgası
TIMESTAMP=$(date +"%Y%m%d_%H%M%S")
FILENAME="belgelerim_yedek_$TIMESTAMP.tar.gz"

# Yedekleme işlemi başlatılıyor
echo "Yedekleme işlemi başlatılıyor: $SOURCE_DIR -> $BACKUP_DIR/$FILENAME"
tar -czf "$BACKUP_DIR/$FILENAME" "$SOURCE_DIR"

# Yedekleme işleminin başarılı olup olmadığını kontrol et
if [ $? -eq 0 ]; then
    echo "Yedekleme başarıyla tamamlandı: $BACKUP_DIR/$FILENAME"
    # Eski yedekleri temizleme (örneğin, 7 günden eski olanları sil)
    find "$BACKUP_DIR" -type f -name "belgelerim_yedek_*.tar.gz" -mtime +7 -delete
    echo "Eski yedekler temizlendi."
else
    echo "Hata: Yedekleme işlemi başarısız oldu! Lütfen günlükleri kontrol edin."
fi

# Yedekleme sonrası e-posta ile bilgilendirme gibi ek adımlar eklenebilir.
# echo "Yedekleme raporu" | mail -s "Yedekleme Durumu" admin@example.com

• Veri Yedekleme Rehberi: Temel Bilgiler ve Uygulamalar
• Felaket Kurtarma Planlaması İçin Detaylı Kılavuz
• Siber Güvenlik ve Veri Koruma En İyi Uygulamaları