GraphQL, API'ler için bir sorgu dili ve bu sorguları çalıştırmak için bir çalışma zamanı ortamıdır. İstemcilerin tam olarak ihtiyaç duydukları veriyi tek bir istekte almalarını sağlar, böylece veri aşırı çekimi (overfetching) veya yetersiz çekimi (underfetching) sorunlarını ortadan kaldırır.

Genişletmek için tıkla ...

• Veri Çekme Modeli: REST'te sunucu tarafından tanımlanmış sabit uç noktalardan veri çekilir. Örneğin, '/users' tüm kullanıcıları, '/users/{id}' belirli bir kullanıcıyı getirir. GraphQL'de ise istemci, tek bir uç noktaya (genellikle '/graphql') kendi sorgusunu göndererek ihtiyacı olan veriyi tam olarak belirtir.
• Aşırı/Yetersiz Veri Çekimi: REST API'lerinde, bir uç nokta genellikle belirli bir kaynakla ilgili tüm veriyi döndürür. Bu durum, istemcinin aslında ihtiyacı olmayan verileri de çekmesine (overfetching) veya tek bir ekranda birden fazla kaynak göstermek için birden fazla istek yapmasına (underfetching) yol açabilir. GraphQL, istemcinin sadece istediği alanları belirtmesine izin vererek bu sorunları çözer.
• Sürüm Kontrolü: REST API'lerinde, API'de yapılan büyük değişiklikler genellikle yeni bir API sürümü (örn. '/v2/users') yayınlanmasını gerektirir. GraphQL'de ise şema genişletilebilir olduğu için, çoğu değişiklik mevcut istemcileri etkilemeden yapılabilir.
• Veri Tipi Tanımlaması: GraphQL, güçlü bir tip sistemine sahiptir ve şema tanımlama dili (SDL) aracılığıyla API'nin sunabileceği tüm veri tiplerini ve bunların ilişkilerini net bir şekilde tanımlar. Bu, hem geliştiriciler için dokümantasyon görevi görür hem de veri tutarlılığını sağlar.

• Şema (Schema): GraphQL API'nin kalbini oluşturur. API'nin sunabileceği tüm veri tiplerini, sorguları (Queries), mutasyonları (Mutations) ve abonelikleri (Subscriptions) tanımlayan bir sözleşmedir. Her GraphQL servisi mutlaka bir şemaya sahiptir.
• Tipler (Types): Şema içerisinde tanımlanan, verinin yapısını belirleyen objelerdir. Örneğin, bir 'Kullanıcı' tipi 'id', 'ad', 'soyad', 'e-posta' gibi alanlara sahip olabilir. Tipler, alanların veri türlerini (String, Int, Boolean vb.) ve ilişkilerini (örneğin, bir kullanıcının birden fazla 'Gönderi'si olabilir) belirtir.
• Sorgular (Queries): Veri okuma (GET işlemleri gibi) için kullanılır. İstemci, bir sorgu aracılığıyla sunucudan belirli bir veri parçasını, hatta ilişkili verileri bile tek bir istekte isteyebilir.
• Mutasyonlar (Mutations): Veri değiştirme (POST, PUT, DELETE işlemleri gibi) için kullanılır. Veri oluşturma, güncelleme veya silme işlemleri mutasyonlar aracılığıyla gerçekleştirilir. Sorgular gibi, mutasyonlar da döndürülecek veriyi belirtebilir.
• Abonelikler (Subscriptions): Gerçek zamanlı veri akışları için kullanılır. Bir istemci, belirli bir olaya abone olduğunda, o olay gerçekleştiğinde sunucu otomatik olarak istemciye veri gönderir. Genellikle WebSockets ile uygulanır ve anlık bildirimler, canlı sohbetler gibi senaryolarda kullanılır.

• Veri Çekme Verimliliği: İstemcinin tam olarak ne istediğini belirtmesine olanak tanıdığı için, gereksiz veri transferini ortadan kaldırır. Bu, özellikle mobil ağlar gibi bant genişliğinin sınırlı olduğu ortamlarda performansı artırır.
• Esneklik ve Kontrol: İstemciler, ihtiyaçlarına göre dinamik sorgular oluşturabilir. Bu, farklı arayüzler için ayrı API uç noktaları geliştirmeye gerek kalmadan, tek bir API'den faydalanmayı sağlar.
• Geliştirici Deneyimi (DX): Güçlü tip sistemi ve şema, otomatik tamamlama, anında doğrulama ve kapsamlı dokümantasyon sağlar. GraphiQL gibi araçlar, API keşfini ve testini son derece kolaylaştırır.
• Güçlü Tip Sistemi: Şema tabanlı yaklaşım, API'nin anlaşılmasını kolaylaştırır ve hem istemci hem de sunucu tarafında veri tutarlılığını ve güvenliğini artırır. Hatalar derleme zamanında tespit edilebilir.
• Tek Bir Uç Nokta: Tüm etkileşimler tek bir HTTP POST isteğiyle gerçekleştirilir. Bu, istemci tarafı kodunu basitleştirir ve ağ gecikmesini azaltabilir.
• Gerçek Zamanlı Veri: Abonelikler sayesinde, anlık veri güncellemeleri kolayca uygulanabilir, modern, dinamik uygulamalar için kritik bir özelliktir.

• Öğrenme Eğrisi: Özellikle REST API'lerine alışkın geliştiriciler için yeni kavramlar (şema, resolver'lar, DataLoader'lar vb.) ve farklı bir düşünce yapısı gerektirebilir. Yeni bir paradigma öğrenmek zaman alabilir.
• Önbellekleme Zorlukları: REST API'lerinde HTTP önbellekleme mekanizmaları (ETag'ler, Last-Modified) kolayca kullanılabilirken, GraphQL'in tek uç noktası ve POST istekleri bu mekanizmaları doğrudan kullanmayı zorlaştırır. Ancak, istemci tarafında veya ara katmanlarda (örn. Apollo Client) özel önbellekleme çözümleri mevcuttur.
• N+1 Problemi: İlişkili veriler çekilirken, her alt alan için ayrı bir veritabanı sorgusu yapılmasına yol açabilir. Bu durum, performans sorunlarına neden olabilir. DataLoader gibi araçlar bu sorunu optimize etmek için kullanılır.
• Basit Uygulamalar İçin Fazla Karmaşık Olabilir: Çok basit CRUD (Oluşturma, Okuma, Güncelleme, Silme) operasyonları olan küçük uygulamalar için GraphQL'in kurulum ve bakım maliyeti, REST'e göre daha yüksek olabilir. Bu tür senaryolarda REST daha uygun bir seçim olabilir.
• Dosya Yükleme Yaklaşımları: GraphQL'in doğasında dosya yükleme için doğrudan bir mekanizma bulunmaz. Genellikle çok parçalı (multipart) HTTP isteği veya ayrı bir REST uç noktası kullanılarak çözülür.

• Karmaşık Veri Modelleri ve İlişkileri: Birbiriyle sıkı ilişkili birçok farklı veri kaynağınız varsa ve istemcilerin bu verileri esnek bir şekilde sorgulaması gerekiyorsa.
• Birden Fazla İstemci Platformu: Web, mobil (iOS/Android) ve diğer platformlar için ayrı ayrı optimize edilmiş API'lere ihtiyaç duyuyorsanız, GraphQL tek bir API ile tüm platformların ihtiyaçlarını karşılayabilir.
• Mikroservis Mimarileri: Birçok farklı mikroservisten veri toplamanız gerektiğinde, GraphQL bir 'API Ağ geçidi' (API Gateway) görevi görerek istemciler için tek bir birleşik arayüz sunabilir.
• Hızlı Gelişim ve Değişim: Ürününüz hızla gelişiyorsa ve sık sık yeni özellikler veya veri alanları ekleniyorsa, GraphQL'in şema genişletilebilirliği büyük avantaj sağlar.

• Apollo: Hem sunucu (Apollo Server) hem de istemci (Apollo Client) tarafında en popüler GraphQL kütüphanelerinden biridir. Kapsamlı önbellekleme, hata yönetimi ve geliştirici araçları sunar. Daha fazla bilgi için Apollo web sitesini ziyaret edin.
• Relay: Facebook tarafından geliştirilen bir başka istemci tarafı GraphQL çerçevesidir, özellikle React ile birlikte kullanılır ve güçlü önbellekleme ve veri senkronizasyonu yetenekleri sunar.
• GraphiQL: Bir tarayıcı içi IDE (Entegre Geliştirme Ortamı) olup, GraphQL API'nizi keşfetmenizi, sorgularınızı yazmanızı ve test etmenizi sağlar. Otomatik tamamlama, dokümantasyon ve hata denetimi gibi özelliklere sahiptir.
• Diğerleri: Express-GraphQL, GraphQL-JS (resmi JavaScript uygulaması), GraphQL Playground ve birçok farklı dilde (Python, Ruby, Go, Java, .NET vb.) kütüphaneler mevcuttur.

# Şema Tanımı
type Query {
  posts(limit: Int): [Post]
  post(id: ID!): Post
  author(id: ID!): Author
}

type Post {
  id: ID!
  title: String!
  content: String
  author: Author!
  tags: [String]
  createdAt: String!
}

type Author {
  id: ID!
  name: String!
  email: String
  posts: [Post]
}

# Bir Örnek Sorgu
query GetPostAndAuthor {
  post(id: "123") {
    title
    content
    author {
      name
      email
    }
    tags
  }
}

# Sorgu Yanıtı (Örnek)
{
  "data": {
    "post": {
      "title": "GraphQL'e Giriş",
      "content": "GraphQL, API'ler için güçlü bir sorgu dilidir...",
      "author": {
        "name": "Ayşe Yılmaz",
        "email": "ayse.yilmaz@example.com"
      },
      "tags": ["API", "GraphQL", "Web Geliştirme"]
    }
  }
}