• İstemci-Sunucu (Client-Server): Bu modelde, merkezi bir sunucu tüm oyun durumunu yönetir ve tüm istemcilerin (oyuncuların) eylemlerini ve güncellemelerini koordine eder. Oyuncular, kendi cihazlarında çalışan istemci uygulamaları aracılığıyla sunucuya bağlanır. Sunucu, oyunun 'otoritesi' konumundadır ve hileleri engellemede önemli bir rol oynar. Büyük ölçekli ve rekabetçi oyunlar için tercih edilen mimaridir. Avantajları arasında daha iyi güvenlik, daha kolay hile tespiti ve merkezi kontrol bulunurken, dezavantajları sunucu maliyetleri ve sunucu arızası durumunda oyunun etkilenmesidir.
• Eşten Eşe (Peer-to-Peer - P2P): P2P modelinde, oyun istemcileri doğrudan birbirleriyle iletişim kurar ve genellikle merkezi bir sunucuya ihtiyaç duymazlar (ancak başlangıç eşleştirmesi için küçük bir sunucuya ihtiyaç duyulabilir). Her istemci, oyun durumunun bir kısmını veya tamamını yönetir. Daha çok küçük ölçekli oyunlar veya belirli niş uygulamalar için kullanılır. Avantajları düşük sunucu maliyetleri ve doğrudan bağlantı potansiyelidir. Dezavantajları ise hileye daha açık olması, NAT (Network Address Translation) sorunları, 'host migration' (sunucunun değişmesi) zorlukları ve eşler arası bağlantı kalitesinin değişkenliğidir.

• TCP (Transmission Control Protocol): Güvenilir, sıralı ve bağlantı tabanlı bir protokoldür. Gönderilen her paketin alıcıya ulaştığından ve doğru sırada olduğundan emin olur. Eksik veya bozuk paketler yeniden gönderilir. Bu güvenilirlik, oyunlarda sohbet mesajları, envanter güncellemeleri veya giriş/çıkış bildirimleri gibi kritik veriler için idealdir. Ancak bu güvenilirlik ek gecikmeye (latency) ve bant genişliği kullanımına neden olabilir, bu da hızlı aksiyon gerektiren oyunlar için bir dezavantajdır.
• UDP (User Datagram Protocol): Daha basit, bağlantısız ve güvenilmez bir protokoldür. Paketlerin ulaşıp ulaşmadığını veya doğru sırada olup olmadığını kontrol etmez. Bu 'güvenilmezlik', UDP'yi daha hızlı ve daha az bant genişliği kullanan bir seçenek yapar. Oyunlarda karakter pozisyonları, silah atışları veya hareket güncellemeleri gibi anlık ve sürekli akan veriler için tercih edilir. Kaybolan birkaç paket genellikle görsel olarak tolere edilebilir ve yenisi zaten anında gönderilecektir. Oyun geliştiricileri genellikle UDP'yi temel alarak kendi güvenilir katmanlarını (örneğin, önemli paketlerin tekrar gönderilmesi) inşa ederler.

• Gecikme (Latency / Ping): Bir verinin kaynaktan hedefe gidip geri gelmesi için geçen süredir (genellikle milisaniye cinsinden ölçülür). Yüksek gecikme, oyuncuların eylemleri ile ekranlarındaki sonuç arasındaki zaman farkını artırır ve oyunun 'laggy' hissettirmesine neden olur.
• Jitter: Paketlerin ulaşma zamanındaki varyasyondur. Yüksek jitter, ani ve düzensiz hareketlere neden olabilir.
• Bant Genişliği (Bandwidth): Belirli bir süre içinde ağ üzerinden aktarılabilecek maksimum veri miktarıdır. Oyunlar, sürekli olarak pozisyon, animasyon, durum güncellemeleri gibi verileri aktardığı için bant genişliğinin verimli kullanılması kritiktir.

// Basit bir oyuncu pozisyonu serileştirme örneği (yalnızca konsept)
struct OyuncuPozisyonu {
    float x, y, z;
    int id;
};

void Serilestir(const OyuncuPozisyonu& pos, std::vector<unsigned char>& buffer) {
    // Float'ları ve int'i bayt dizisine dönüştür (endianness önemli!)
    // Örneğin: memcpy(&buffer[offset], &pos.x, sizeof(float));
}

void Deserilestir(OyuncuPozisyonu& pos, const std::vector<unsigned char>& buffer) {
    // Bayt dizisini tekrar float ve int'e dönüştür
}

• Oyun Durumu (Game State): Oyun dünyasındaki tüm nesnelerin (oyuncular, düşmanlar, mermiler, etkileşimli öğeler vb.) o anki pozisyonlarını, rotasyonlarını, hızlarını, can puanlarını ve diğer tüm ilgili özelliklerini ifade eder.
• Replikasyon (Replication): Sunucunun oyun durumu verilerini düzenli aralıklarla veya değişiklik oldukça ilgili istemcilere kopyalaması (göndermesi) sürecidir. Akıllı replikasyon, yalnızca değişen veya oyuncunun görüş alanındaki verileri göndererek bant genişliğini optimize eder.
• Olay Tabanlı Senkronizasyon: Büyük veri göndermek yerine, sadece oyun dünyasındaki önemli olayları (örn. 'oyuncu ateş etti', 'kapı açıldı') ve bunların parametrelerini göndermek. Daha az bant genişliği tüketir ancak karmaşık durum değişikliklerini yönetmek zordur.

• İstemci Taraflı Tahmin (Client-Side Prediction): Oyuncu, kendi eylemlerinin sonucunu (örn. hareket etme, ateş etme) hemen yerel olarak simüle eder ve sunucudan gelen onay paketini beklemek zorunda kalmaz. Bu, oyunun akıcı hissetmesini sağlar. Sunucudan farklı bir durum gelirse, istemci durumu düzeltir (ancak, bu düzeltmeler belirgin olmamalıdır).
• Sunucu Mutabakatı (Server Reconciliation): Sunucu, istemcinin geçmişte gönderdiği eylemi o anki oyun durumunda yeniden oynatarak eylemin geçerliliğini kontrol eder. Eğer istemci bir atış yaptığında hedef aslında farklı bir pozisyondaysa (gecikme nedeniyle), sunucu geriye dönük bir hesaplama yaparak atışın gerçekten isabet edip etmediğini belirler. Bu, hilelerin önlenmesi ve adil bir oyun ortamı sağlanması için hayati öneme sahiptir.
• Enterpolasyon (Interpolation): Nesnelerin mevcut ve bir önceki bilinen pozisyonları arasında yumuşak geçişler yaparak hareketlerini akıcı hale getirir. Bu, sunucudan gelen güncellemeler arasındaki boşlukları doldurur ve takılmaları azaltır.
• Ekstrapolasyon (Extrapolation): Nesnenin mevcut hareket trendine dayanarak gelecekteki pozisyonunu tahmin etmeye çalışır. Enterpolasyona göre daha risklidir çünkü tahminler yanlış olabilir, ancak daha hızlı tepki veren bir his verebilir.

“Asla istemciye güvenme!”

Genişletmek için tıkla ...

• Sunucu Otoritesi: Sunucunun oyunun nihai durumu hakkında tek yetkili olması anlamına gelir. Oyuncuların hızlarını değiştirmesi, envanterlerinde haksız yere eşya oluşturması gibi hile girişimleri sunucu tarafından reddedilmelidir.
• Veri Bütünlüğü ve Şifreleme: Ağ üzerinden iletilen verilerin değiştirilmediğinden (veri bütünlüğü) ve üçüncü şahıslar tarafından okunamadığından (şifreleme) emin olmak önemlidir. SSL/TLS gibi standart protokoller kullanılabilir.
• DDoS Koruması: Sunucuların aşırı trafikle boğularak hizmet dışı bırakılmasını engellemek için önlemler alınmalıdır.

• Paket Boyutu ve Sıkıştırma: Gönderilen veri miktarını azaltmak için veriler sıkıştırılmalı ve mümkün olduğunca küçük paketler halinde gönderilmelidir.
• Güncelleme Sıklığı (Update Rate): Her nesnenin her zaman güncellenmesi gerekmez. Kritik nesneler daha sık, daha az önemli nesneler daha seyrek güncellenebilir.
• Delta Sıkıştırma: Yalnızca değişen verileri göndermek, tüm objenin durumunu her zaman göndermek yerine.
• Culling: Oyuncunun görüş alanında olmayan veya ilgilenmediği nesnelerin verilerini göndermemektir. Örneğin, haritanın diğer ucundaki bir oyuncunun pozisyonunu sadece ilgili istemcilere göndermek.

• NAT Traversal: Oyuncuların ev ağlarındaki NAT cihazları (modem/router) nedeniyle doğrudan bağlantı kurmasını sağlamak zor olabilir. UDP hole punching gibi teknikler kullanılır.
• Lobi ve Eşleştirme (Matchmaking): Oyuncuları bir araya getiren ve oyun oturumlarını düzenleyen sistemlerdir. Genellikle ayrı bir servis olarak çalışır.
• Hata Yönetimi ve Yeniden Gönderim: Ağdaki kesintilere veya paket kayıplarına karşı dayanıklı sistemler kurmak, örneğin önemli paketlerin alınmadığında tekrar gönderilmesi.
• Ölçeklenebilirlik (Scalability): Artan oyuncu sayısını ve veri trafiğini yönetebilmek için ağ altyapısının ölçeklenebilir olması.