Windows Server Kurulumu: Detaylı Bir Rehber

Windows Server, Microsoft tarafından geliştirilen ve sunucu tabanlı ortamlar için tasarlanmış bir işletim sistemidir. Kurumsal ağların, web sunucularının, veri tabanlarının ve çeşitli kritik hizmetlerin temelini oluşturur. Doğru ve sağlam bir Windows Server kurulumu, BT altyapınızın performansı, güvenliği ve kararlılığı açısından hayati öneme sahiptir. Bu rehberde, Windows Server'ın kurulum sürecini adım adım, detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

I. Kuruluma Başlamadan Önce Gerekli Ön Hazırlıklar

Her başarılı kurulum, iyi bir planlama ve ön hazırlık gerektirir. Aşağıdaki maddelere dikkat etmek, kurulum sürecini sorunsuz hale getirecektir:

• Donanım Gereksinimleri: Kurulum yapacağınız sunucunun veya sanal makinenin Windows Server sürümünüz için önerilen minimum donanım özelliklerini (işlemci, RAM, disk alanı, ağ kartı) karşıladığından emin olun. Genellikle sistem diskinde en az 60 GB boş alan ve yeterli RAM (örneğin, Desktop Experience için en az 2 GB, Server Core için 512 MB) önerilir. Daha yoğun iş yükleri için daha fazla kaynak ayrılması önemlidir. Sanal makine ortamlarında VM araçlarının kurulması için ek alan gerekebilir.
• Lisans Anahtarı: Kurulum sırasında veya sonrasında kullanmak üzere geçerli bir Windows Server lisans anahtarınızın bulunduğundan emin olun. Eğer bir deneme sürümü yüklüyorsanız, anahtar girişi bu aşamada zorunlu olmayabilir, ancak sunucuyu tam sürüm olarak kullanmak için daha sonra etkinleştirmeniz gerekecektir.
• Kurulum Medyası: Windows Server ISO dosyasını Microsoft'un resmi web sitesinden (örneğin, Microsoft Evaluation Center) indirmeniz gerekmektedir. İndirdiğiniz ISO dosyasını önyüklenebilir bir USB belleğe (Rufus, Etcher gibi araçlarla veya PowerShell komutlarıyla) veya DVD'ye yazarak kurulum medyası hazırlayın. Bir USB bellek genellikle daha hızlı ve pratik bir çözümdür.
• Veri Yedekleme: Eğer mevcut bir sistem üzerine kurulum yapıyorsanız veya disklerinizde önemli veriler varsa, kurulum işlemine başlamadan önce tüm kritik verilerinizi harici bir depolama birimine yedeklediğinizden emin olun. Kurulum sırasında diskler biçimlendirilebilir ve veriler kalıcı olarak silinebilir. Bu adım, potansiyel veri kayıplarını önlemek için hayati öneme sahiptir.
• BIOS/UEFI Ayarları: Sunucunuzun BIOS veya UEFI (Unified Extensible Firmware Interface) ayarlarından, hazırladığınız kurulum medyasından önyükleme yapabilmek için önyükleme sırasını ayarlayın. USB veya DVD sürücüsünü ilk önyükleme aygıtı olarak belirleyin. Bazı durumlarda Secure Boot ayarlarının geçici olarak devre dışı bırakılması gerekebilir, özellikle eski donanım veya belirli sanallaştırma platformları kullanılıyorsa.
• Ağ Bilgileri: Kurulum sonrası ağ yapılandırması için sunucunuza atanacak statik IP adresi, alt ağ maskesi, varsayılan ağ geçidi ve DNS sunucusu adresleri gibi bilgileri önceden belirleyin ve hazır bulundurun. Bu, sunucunun ağınıza sorunsuz entegrasyonu için önemlidir.

II. Windows Server Kurulum Adımları

Kurulum medyası hazırlandıktan ve ön hazırlıklar tamamlandıktan sonra, aşağıdaki adımları takip ederek Windows Server kurulumuna başlayabilirsiniz:

Adım 1: Kurulum Medyasından Önyükleme
Sunucunuzu veya sanal makinenizi hazırladığınız USB veya DVD'den başlatın. Ekranda "Press any key to boot from CD or DVD..." (CD veya DVD'den önyükleme yapmak için herhangi bir tuşa basın...) benzeri bir mesaj gördüğünüzde hızlıca bir tuşa basın. Bu, Windows Server kurulum sihirbazını başlatacaktır.

Adım 2: Dil ve Bölgesel Ayarlar
İlk gelen ekranda, kurulum için kullanmak istediğiniz dili, saat ve para birimi biçimini ve klavye veya giriş yöntemini seçin. Genellikle varsayılan ayarlar çoğu kullanıcı için uygun olsa da, dil tercihlerinizle uyumlu olduğundan ve klavye düzeninizin doğru seçildiğinden emin olun. Seçimlerinizi yaptıktan sonra "İleri" (Next) butonuna tıklayın.

Adım 3: Kurulumu Başlatma
Sonraki ekranda büyük bir "Şimdi Yükle" (Install Now) düğmesini göreceksiniz. Kurulum sürecini başlatmak için bu düğmeye tıklayın. Birkaç saniye içinde kurulumun başlayacağını belirten bir mesaj görünecektir.

Adım 4: Ürün Anahtarı Girişi
Bu aşamada sizden bir ürün anahtarı (Product Key) istenecektir. Eğer elinizde lisans anahtarınız varsa, onu bu alana girin ve "İleri"ye tıklayın. Eğer ürün anahtarınız yoksa veya deneme sürümü yüklüyorsanız, "Ürün anahtarım yok" (I don't have a product key) seçeneğini belirleyebilirsiniz. Kurulum tamamlandıktan sonra işletim sistemini etkinleştirebilirsiniz.

Adım 5: İşletim Sistemi Sürümü Seçimi
Windows Server'ın birden fazla sürümü ve yükleme seçeneği bulunmaktadır. Genellikle Standard veya Datacenter sürümleri arasında seçim yapmanız gerekir. Ayrıca, her iki sürüm için de Masaüstü Deneyimi (Desktop Experience) veya Sunucu Çekirdeği (Server Core) yükleme seçenekleri bulunur:

• Masaüstü Deneyimi: Grafiksel kullanıcı arayüzü (GUI) ile gelir. Windows masaüstü işletim sistemlerine benzer bir deneyim sunar ve yönetimi görsel olarak daha kolaydır. Ancak, daha fazla sistem kaynağı (RAM, disk alanı) tüketir ve daha sık güvenlik güncellemeleri gerektirebilir.
• Sunucu Çekirdeği: Yalnızca komut satırı arayüzü (CLI) tabanlıdır (PowerShell, CMD). Daha az kaynak tüketir, daha az disk alanı kaplar ve daha az güncelleme gerektirir, bu da daha güvenli ve hafif bir ortam sağlar. Ancak yönetimi için PowerShell ve komut satırı bilgisi gerektirir ve GUI uygulamaları çalıştıramaz.

İhtiyaçlarınıza en uygun seçeneği belirledikten sonra "İleri" butonuna tıklayın.

Adım 6: Lisans Koşullarını Kabul Etme
Microsoft Yazılım Lisans Koşulları'nı dikkatlice okuyun. Koşulları kabul ediyorsanız "Lisans koşullarını kabul ediyorum" (I accept the license terms) kutucuğunu işaretleyin ve "İleri"ye tıklayın. Kabul etmezseniz kuruluma devam edemezsiniz.

Adım 7: Kurulum Türü Seçimi
Bu, kurulum sürecinin en kritik adımlarından biridir. Karşınıza iki seçenek çıkacaktır:

• Yükseltme: Windows'u yükle ve dosyaları, ayarları ve uygulamaları tut (Upgrade: Install Windows and keep files, settings, and applications): Mevcut bir Windows işletim sistemi sürümünü (örneğin, Windows Server 2016'dan 2019'a) yükseltmek için kullanılır. Eğer temiz bir kurulum yapacaksanız bu seçeneği seçmeyin.
• Özel: Yalnızca Windows'u yükle (gelişmiş) (Custom: Install Windows only (advanced)): Temiz bir kurulum yapmak istiyorsanız bu seçeneği belirleyin. Bu seçenek, diski sıfırlamanıza, yeni bölümler oluşturmanıza ve işletim sistemini baştan yüklemenize olanak tanır. Genellikle sunucu ortamlarında tercih edilen yöntemdir.

Temiz bir kurulum için "Özel" seçeneğini seçin.

Adım 8: Disk Bölümlendirme
Bu adımda, Windows Server'ın nereye yükleneceğini belirleyeceksiniz. Sunucunuzda birden fazla fiziksel disk veya daha önce oluşturulmuş bölümler olabilir. Eğer diskte daha önce oluşturulmuş bölümler varsa ve bunları kullanmayacaksanız, her birini seçip "Sil" (Delete) butonuna tıklayarak tümünü silin. Ardından "Yeni" (New) butonuna tıklayarak kurulum için birincil bir bölüm oluşturun. Windows gerekli sistem bölümlerini (Kurtarma, EFI/Sistem Ayrılmış) otomatik olarak oluşturacaktır. İşletim sistemi için genellikle en az 60 GB bir bölüm ayrılması önerilir; ancak daha sonra kurulacak roller ve özellikler için daha geniş bir alan bırakmak performansı olumlu etkiler. Disk seçimini ve bölümlemeyi tamamladıktan sonra "İleri"ye tıklayın.

Adım 9: Kurulum Dosyalarının Kopyalanması
Bu adımda, Windows kurulum dosyaları seçtiğiniz diske kopyalanacak ve gerekli özellikler yüklenecektir. Bu süreç, bilgisayarınızın donanımına (özellikle disk hızı ve işlemci gücü) bağlı olarak bir miktar zaman alabilir (genellikle 15-30 dakika). Kurulumun bu aşamasında sisteminiz birkaç kez otomatik olarak yeniden başlatılabilir. Bu normal bir davranıştır ve kurulumun ilerlediğini gösterir.

Adım 10: Yönetici Parolası Belirleme
Kurulum tamamlandıktan sonra, ilk açılışta sizden Yönetici (Administrator) hesabı için bir parola belirlemeniz istenecektir. Güvenlik açısından karmaşık, büyük-küçük harf, sayı ve özel karakter içeren güçlü bir parola belirlemeniz kritik öneme sahiptir. Bu parola, sunucunuza erişim için kullanılacak ana paroladır. Parolanızı unutmayın ve güvenli bir yerde saklayın.

III. Kurulum Sonrası Yapılandırmalar ve İlk Adımlar

Windows Server'ınız başarıyla yüklendikten sonra, sunucuyu ağ ortamınıza ve ihtiyaçlarınıza göre yapılandırmak için bazı önemli adımlar atmanız gerekmektedir. Bu adımlar, sunucunuzun tam kapasiteyle çalışmasını ve güvenli olmasını sağlar:

• Sürücü Kurulumu: Sunucunuzun tüm donanım bileşenleri (ağ kartı, depolama denetleyicisi, yonga seti, grafik kartı vb.) için üretici tarafından sağlanan en güncel sürücüleri yükleyin. Bunu Windows Update üzerinden yapabilir veya sunucu üreticisinin web sitesinden (Dell, HP, Lenovo vb.) indirebilirsiniz. Özellikle ağ kartı sürücüleri, internet erişimi için hayati öneme sahiptir.
• Windows Update: İşletim sisteminin ve yüklü bileşenlerin en son güvenlik yamalarını ve güncellemelerini almak için Windows Update hizmetini çalıştırın. Bu, sunucunuzu potansiyel güvenlik açıklarına karşı korumak ve performansı artırmak için kritik öneme sahiptir. Gerektiğinde sistemi birkaç kez yeniden başlatmanız gerekebilir. Güncelleme politikalarınızı belirlemeniz de önemlidir.
• Sunucu Adı ve IP Ayarları: Sunucunuza ağınızda benzersiz ve kolay hatırlanabilir bir ad verin. Ardından, Ağ Bağdaştırıcısı Ayarları'ndan sunucunuza statik bir IP adresi, alt ağ maskesi, varsayılan ağ geçidi ve DNS sunucusu adresleri atayın. Dinamik IP (DHCP) nadiren sunucular için tercih edilir, çünkü sunucuların ağda her zaman aynı adrese sahip olması beklenir.
  
  Kod:

  # Sunucu adını değiştirmek için PowerShell komutu (yeniden başlatma gerektirir)
  Rename-Computer -NewName "YeniSunucuAdiniz" -Restart
  
  # Statik IP yapılandırmak için örnek (NetworkName kısmını kendi ağ adaptörünüzle değiştirin)
  # Önce mevcut IP adresini ve DNS sunucularını silmek iyi bir uygulamadır
  Remove-NetIpAddress -InterfaceAlias "Ethernet" -Confirm:$false
  Set-DnsClientServerAddress -InterfaceAlias "Ethernet" -ResetServerAddresses
  
  # Yeni IP adresi, alt ağ maskesi ve varsayılan ağ geçidi atama
  New-NetIpAddress -InterfaceAlias "Ethernet" -IpAddress "192.168.1.100" -PrefixLength 24 -DefaultGateway "192.168.1.1"
  
  # DNS sunucularını atama
  Set-DnsClientServerAddress -InterfaceAlias "Ethernet" -ServerAddresses ("192.168.1.10", "8.8.8.8")

• Sunucu Rolleri ve Özellikleri Ekleme: Sunucu Yöneticisi (Server Manager) üzerinden sunucunuzun temel işlevlerini yerine getireceği rolleri (örneğin, Active Directory Domain Services, DNS Sunucusu, DHCP Sunucusu, Web Sunucusu (IIS), Dosya Sunucusu, Hyper-V) ve özellikleri (örneğin, .NET Framework, RSAT araçları) ekleyin. Her bir rolün kurulumu ve yapılandırması özel adımlar gerektirir ve sunucunun amacına göre dikkatlice planlanmalıdır.
• Uzak Masaüstü: Sunucuyu uzaktan yönetebilmek için Uzak Masaüstü (Remote Desktop) özelliğini etkinleştirin. Güvenlik duvarınızda gerekli portların (varsayılan olarak TCP 3389) açık olduğundan emin olun ve yalnızca yetkili kullanıcıların erişimine izin verin.
• Güvenlik Duvarı Yapılandırması: Windows Defender Güvenlik Duvarı'nı ağ ortamınıza ve sunucunuzun rollerine uygun olarak yapılandırın. Yalnızca gerekli portlara izin verin ve gereksiz olanları kapatın. Bu, sunucunun dışarıdan gelebilecek kötü niyetli saldırılara karşı korunmasına yardımcı olur.
• Etki Alanına Katılma (Opsiyonel): Eğer sunucunuz mevcut bir Active Directory etki alanının parçası olacaksa, sunucuyu bu etki alanına katın. Bu, merkezi kimlik doğrulaması, kullanıcı yönetimi ve grup politikaları aracılığıyla yönetim için önemlidir. Bir Domain Controller (Etki Alanı Denetleyicisi) kuruyorsanız bu adım atlanır.
• Antivirüs/Antimalware Kurulumu: Sunucunuzu kötü amaçlı yazılımlara karşı korumak için güvenilir bir antivirüs veya antimalware çözümü kurun. Bu yazılımların sunucu ortamlarında doğru şekilde yapılandırılması önemlidir, aksi takdirde performansı etkileyebilirler.
• Yedekleme Çözümü: Kurulum tamamlandıktan ve temel yapılandırmalar yapıldıktan sonra, düzenli veri yedeklemeleri için bir çözüm kurun ve test edin. Felaket kurtarma senaryoları için bu hayati bir adımdır.

IV. Sık Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri

Kurulum ve ilk yapılandırma sırasında bazı yaygın sorunlarla karşılaşabilirsiniz. İşte bunlardan bazıları ve olası çözümleri:

1. "Sürücü Bulunamadı" Hatası: Bu hata genellikle RAID denetleyicisi, NVMe SSD'ler veya özel bir depolama denetleyicisi kullanıldığında ortaya çıkar. Kurulum sihirbazında "Sürücü Yükle" (Load Driver) seçeneğini kullanarak üreticinin sağladığı depolama denetleyicisi sürücülerini yüklemeniz gerekir. Bu sürücüler genellikle üreticinin web sitesinden indirilebilir ve bir USB bellekte hazır bulundurulmalıdır.

2. Yetersiz Disk Alanı: "Windows yükleme alanını bulamadı veya yeterli disk alanı yok" hatası alıyorsanız, sisteminiz için ayrılan disk alanının minimum gereksinimleri karşıladığından emin olun (en az 60 GB önerilir). Mevcut bölümleri silip yeni bir temiz bölüm oluşturmayı deneyin. Disk denetleyicisinin doğru çalıştığından da emin olun.

3. Ağ Bağlantısı Sorunları: Kurulum sonrası ağ bağlantısı kurulamıyorsa, öncelikle fiziksel bağlantıları (ağ kablosunun takılı olup olmadığını) kontrol edin. Daha sonra, IP adresi, alt ağ maskesi, ağ geçidi ve DNS ayarlarınızın doğru olduğunu doğrulayın. Yanlış yazım hataları veya çakışan IP adresleri sorunlara yol açabilir. Güvenlik duvarı ayarlarını gözden geçirin ve ağ kartı sürücülerinin doğru yüklendiğinden emin olun.

4. Kurulum Takılması/Donması: Kurulum sırasında sistemin belirli bir noktada takılması veya donması, genellikle bellek veya disk sorunlarından kaynaklanabilir. RAM testi yapmayı veya diskin fiziksel durumunu kontrol etmeyi düşünebilirsiniz. Ayrıca, kurulum medyasının bozuk olmadığından emin olun ve başka bir USB/DVD deneyin.

5. Lisans Aktivasyon Sorunları: Ürün anahtarınızın doğru girildiğinden emin olun. İnternet bağlantısı olduğundan emin olun. Eğer aktivasyon hala başarısız oluyorsa, Microsoft'un aktivasyon sorun giderme araçlarını kullanabilir veya Microsoft destek ile iletişime geçebilirsiniz.

Genişletmek için tıkla ...

Sonuç

Windows Server kurulumu, BT altyapınızın temelini oluşturan kritik bir süreçtir. Bu rehberde belirtilen adımları dikkatlice takip ederek, sunucunuzu başarılı bir şekilde kurabilir ve ilk yapılandırmalarını gerçekleştirebilirsiniz. Kurulum sonrası düzenli bakım, güncelleme yönetimi ve güvenlik denetimleri, sunucunuzun uzun vadede kararlı ve güvenli çalışmasını sağlayacaktır. Unutmayın, her kuruluşun ihtiyaçları farklı olabilir, bu nedenle belirli roller ve hizmetler için ek yapılandırmalar gerekebilir. Her zaman resmi Microsoft belgelerine ve güvenilir kaynaklara başvurmak en iyi uygulamadır. Unutmayın ki sunucu yönetimi sürekli bir öğrenme ve adaptasyon sürecidir.