Acil Durumda Doğru Adımlar: Hayat Kurtaran Bilgiler ve Hazırlık Rehberi

froxy · 13 Ağu 2025

Herhangi bir acil durumla karşılaştığımızda, paniğe kapılmak yerine bilinçli ve doğru adımlar atmak, hem kendi hayatımızı hem de çevremizdekilerin güvenliğini sağlamak açısından hayati öneme sahiptir. Acil durumlar, yangınlardan depremlere, sağlık krizlerinden doğal afetlere kadar geniş bir yelpazeyi kapsar ve her biri kendine özgü bir müdahale gerektirse de, temel prensipler genellikle benzerdir. Bu kapsamlı rehberde, farklı acil durum senaryolarında nasıl hareket etmeniz gerektiğini, önleyici tedbirleri ve hayatta kalma becerilerini ele alacağız.

Genel Acil Durum İlkeleri: İlk Müdahale

Her türlü acil durumda uygulanması gereken temel prensipler şunlardır:

Sakin Kalın: Panik, doğru düşünme ve karar verme yeteneğinizi olumsuz etkiler. Derin nefes alın ve durumu mantıklı bir şekilde değerlendirmeye çalışın. Unutmayın, sakinlik her zaman en iyi yardımcıdır.
Güvenliği Sağlayın: Öncelikle kendinizin ve çevrenizdekilerin güvenliğini sağlamak en önemli adımdır. Tehlike kaynağından uzaklaşın veya tehlikenin size ulaşmasını engelleyin. Örneğin, bir yangın durumunda dumanlı alandan hemen uzaklaşın.
Durumu Değerlendirin: Ne olduğunu, kimlerin etkilendiğini ve ne tür bir yardım gerektiğini hızlıca belirleyin. Yaralılar var mı? Yangın büyüyor mu? Tehlike ne kadar büyük? Bu sorulara cevap aramak, atacağınız adımları şekillendirecektir.
Yardım Çağırın: Gerekliyse derhal acil servisleri (112) arayın. Durumu net ve anlaşılır bir şekilde bildirin. Konumunuzu ve acil durumun niteliğini açıkça ifade edin. Telefon başında, size sorular sorulana kadar bekleyin.
İlkyardım Uygulayın (Eğer Biliyorsanız): Eğer ilkyardım eğitimi aldıysanız ve durum müsaitse, yaralılara ilk müdahaleyi yapın. Ancak asla kendinizi veya başkalarını tehlikeye atacak bir şey yapmayın. Bilmediğiniz bir konuda müdahale etmeye çalışmak, durumu daha kötüye götürebilir.
Tahliye Edin veya Sığının: Yetkililerin tahliye talimatlarına uyun. Eğer tahliye mümkün değilse, güvenli bir yere sığının ve yardım gelmesini bekleyin. Tehlikeli bölgelerden uzak durun.
Talimatlara Uyun: Polis, itfaiye veya sağlık görevlileri gibi acil durum ekiplerinin talimatlarına kesinlikle uyun. Onlar, durumu en iyi yönetebilecek uzmanlardır.

Farklı Acil Durum Senaryolarında Yapılması Gerekenler

Her acil durum farklı riskler taşır ve özel müdahale gerektirir:

1. Yangın:
Yangın anında en büyük tehlike duman zehirlenmesidir. Aşağıdaki adımları izleyin:

“Dur, Yere Yat, Yuvarlan”: Giysileriniz alev alırsa hemen yere yatın ve yuvarlanarak ateşi söndürün.
Dumanlı Ortamdan Uzaklaşın: Duman dolu bir odada yerden sürünerek ilerleyin. Duman zehirli gazlar içerir ve üst katmanlarda birikir.
Kapıları Kontrol Edin: Dokunarak kapıların sıcak olup olmadığını kontrol edin. Sıcaksa açmayın. Kapı soğuksa, yavaşça aralayıp dışarıdaki durumu kontrol edin.
Tahliye Yolu: Binayı hızlıca terk edin ve toplanma alanına gidin. Asansörleri asla kullanmayın!
112'yi Arayın: Güvenli bir yere ulaştıktan sonra itfaiyeyi arayın ve kimsenin içeride kalmadığından emin olun.

Unutmayın: Canınız malınızdan önemlidir. Gerekirse her şeyi geride bırakın ve hızla binayı terk edin.

2. Deprem:
Deprem anında saniyeler içinde doğru tepki vermek hayat kurtarır:

Çök, Kapan, Tutun: Sağlam bir masanın veya mobilyanın altına girin, başınızı ve boynunuzu koruyun, sarsıntı bitene kadar tutunun.
Pencerelerden Uzak Durun: Cam parçalanmaları ve düşen nesneler ciddi yaralanmalara neden olabilir.
Açık Alanda İseniz: Binalardan, elektrik direklerinden ve ağaçlardan uzak durun.
Sarsıntı Sonrası: Gaz ve elektrik şalterlerini kapatın. Hasar kontrolü yapın. Artçı sarsıntılara karşı hazırlıklı olun. Yaralı varsa yardım edin ve 112'yi arayın.

3. Sel:
Sel durumunda suyun gücü ve taşıdığı tehlikeler hafife alınmamalıdır:

Yüksek Yerlere Çıkın: Mümkün olan en kısa sürede yüksek ve güvenli bir alana gidin.
Suya Girmeyin: Sel suları elektrik kaçağı, kanalizasyon atıkları veya bilinmeyen cisimler içerebilir. Asla yürümeye veya araçla geçmeye çalışmayın.
Tahliye Talimatlarına Uyun: Yetkililerin tahliye kararlarına harfiyen uyun.
Elektrik ve Gazı Kapatın: Eğer güvenliyse, evinizin ana elektrik şalterini ve gaz vanasını kapatın.

4. Trafik Kazası:
Bir kazaya karışmak veya şahit olmak oldukça stresli olabilir:

Güvenliği Sağlayın: Aracınızı emniyet şeridine çekin. Flaşörlerinizi açın. Eğer mümkünse, diğer sürücüleri uyarmak için reflektör veya üçgen işaretleyici kullanın.
Yaralıları Kontrol Edin: Eğer yaralılar varsa, 112'yi arayın ve durumlarını bildirin. İlk yardım eğitimi aldıysanız, gerekli müdahaleyi yapın.
Polis ve Sigortayı Bilgilendirin: 112'yi arayarak polisi ve eğer gerekli ise sigorta şirketinizi bilgilendirin. Olay yerini değiştirmeyin (fotoğraf çekmek dışında).
Delil Toplayın: Kazanın fotoğraflarını çekin, diğer sürücülerin bilgilerini alın ve görgü tanıkları varsa iletişim bilgilerini not edin.

5. Sağlık Acilleri (Kalp Krizi, Felç, Boğulma vb.):
Bu tür durumlarda her saniye önemlidir:

112'yi Arayın: Durumu açıklayın ve ambulans isteyin. Operatörün sorularını yanıtlayın.
Bilinç Kontrolü: Kişinin bilincinin açık olup olmadığını kontrol edin. Tepki vermiyorsa veya nefes almıyorsa, kalp masajı (CPR) veya suni teneffüs uygulamayı düşünün (eğer eğitimliyseniz).
Boğulma (Heimlich Manevrası): Eğer bir kişi nefes borusuna bir cisim kaçması sonucu boğuluyorsa ve öksüremiyorsa, Heimlich manevrası uygulayın.
Ciddi Kanama: Kanayan bölgeye temiz bir bez veya giysi ile doğrudan ve sürekli basınç uygulayın. Kanamanın durmasına yardımcı olmak için bölgeyi yukarıda tutun.
Şok Durumu: Yaralıyı sırtüstü yatırın, ayaklarını yukarı kaldırın ve üzerini bir battaniye ile örtün. Vücut ısısını korumak önemlidir.

“Herkesin bir ilkyardım eğitimi alması, hayat kurtarma potansiyelini önemli ölçüde artırır.”

6. Kimyasal Sızıntı veya Tehlikeli Madde Kazası:
Bu tür durumlar ciddi sağlık riskleri taşır:

Tehlike Alanından Uzaklaşın: Rüzgarı arkanıza alarak mümkün olan en kısa sürede olay yerinden uzaklaşın.
Yetkilileri Bilgilendirin: 112'yi arayarak durumu bildirin. Koku, renk, maddeye dair gördüğünüz her detayı paylaşın.
Temas Etmeyin: Yere dökülen veya havada asılı kalan herhangi bir maddeye kesinlikle dokunmayın veya solumayın.
Havadar Yere Geçin: Eğer maruz kaldıysanız, açık havaya çıkın ve elbiselerinizi çıkarıp cildinizi bol suyla yıkayın.

7. Terör Saldırısı veya Şiddet Olayları:
Bu tür olaylarda yetkililerin belirlediği “Koş, Saklan, Savaş” prensibi önemlidir:

Koş (Run): Mümkünse tehlikeli bölgeden en hızlı ve güvenli şekilde uzaklaşın. Başkalarını da yönlendirin ama kendinizi riske atmayın.
Saklan (Hide): Kaçamıyorsanız, saldırganın görüş alanından uzak, güvenli bir yere saklanın. Kapıyı kilitleyin, ışıkları kapatın ve telefonunuzu sessize alın.
Savaş (Fight): Son çare olarak, eğer hayatınız tehlikedeyse ve kaçma/saklanma şansınız yoksa, kendinizi savunmak için saldırgana karşı mücadele edin. Çevrenizdeki nesneleri silah olarak kullanın.
Polis Talimatlarına Uyun: Polis geldiğinde ellerinizi havada tutun ve tüm talimatlarına uyun.

Acil Durum Çantası ve Hazırlık:
Her evde ve iş yerinde bir acil durum çantası bulunmalıdır. Bu çanta en az 72 saat yetecek malzemeleri içermelidir:

Kod:

Örnek Acil Durum Çantası İçeriği:
- Su (Kişi başına günde 4 litre)
- Bozulmayan gıdalar (konserveler, kuruyemiş)
- İlk yardım çantası ve reçeteli ilaçlar
- Fener ve ekstra piller
- Radyo (pilli veya kurmalı)
- Islak mendil, el dezenfektanı
- Battaniye veya uyku tulumu
- Ekstra giysiler
- Düdük (yardım çağırmak için)
- Nakit para ve önemli belgelerin kopyaları
- Çok amaçlı çakı
- Kişisel hijyen malzemeleri
- Yedek telefon şarj cihazı veya powerbank

Acil Durum Numaraları:
Bu numaraları bilmek ve kolayca ulaşılabilir bir yerde bulundurmak çok önemlidir:

Genel Acil (Tüm Kurumlar): 112
AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı): (Önemli afet durumlarında bilgilendirme ve yönlendirme için)
Zehi̇r Danışma Merkezi: 114
Orman Yangınları İhbar: 177

Eğitim ve Tatbikatların Önemi:
Acil durum planlarını düzenli olarak gözden geçirmek ve tatbikatlar yapmak, kritik anlarda doğru tepkileri verebilme yeteneğinizi artırır. Ailenizle bir toplanma alanı belirleyin ve tahliye yollarını önceden planlayın. İş yerinizde ve okulunuzda yapılan tatbikatlara ciddiyetle katılın.

Psikolojik Destek:
Bir acil durum sonrası hem fiziksel hem de psikolojik etkiler yaşanabilir. Travma sonrası stres bozukluğu, anksiyete veya depresyon gibi durumlarla karşılaşmak doğaldır. Böyle durumlarda profesyonel yardım almaktan çekinmeyin. Sevdiklerinizle konuşmak, destek gruplarına katılmak veya bir uzmandan yardım almak iyileşme sürecinizin önemli bir parçasıdır.

Sonuç olarak:
Acil durumlar hayatımızın kaçınılmaz bir parçasıdır. Ancak bu durumlarla başa çıkmak, paniklemek yerine bilgi ve hazırlıkla mümkündür. "Acil Durumda Doğru Adımlar" atmak, sadece kendinizi değil, sevdiklerinizi ve toplumunuzu da korumanın en etkili yoludur. Bu rehberde yer alan bilgileri içselleştirmek ve düzenli olarak pratik yapmak, beklenmedik anlarda en büyük gücünüz olacaktır. Unutmayın, hazırlık hayat kurtarır. Daha fazla bilgi ve kaynak için AFAD web sitesini ziyaret edebilir veya yerel acil durum yönetim birimlerinizle iletişime geçebilirsiniz. Her zaman tetikte ve hazırlıklı olun.